Pa overlijdt! Wat nu?

Wrang, ik weet het om zo vlak voor de komende Feestdagen de Dood hier aan bod te brengen en toch, toch is dit geboren uit noodzaak. Noodzaak omdat ons a.s. sterven (bijna) het enige is wat we zeker weten; alleen het moment waarop hé. Misschien is juist dit moment wel beter dan ieder ander, want in deze dagen komt de Familie weer bijeen. Je hebt nu een gespreksonderwerp.

Als nu de pater of mater familias overlijdt en zijn / haar bedrijf in eenzaamheid achterlaat, wat gebeurt er dan? Is de opvolging goed geregeld? Ik hoop het.

Wat na het overlijden in ieder geval 'om de hoek komt kijken' dat is het successierecht. Recent heeft ons Ministerie van Financiën de Bedrijfsopvolging in de Successiewet 1956 aangepast. Op zich betreft het hier een mooie aanpassing, toch gaat mijn voorkeur uit naar het Vlaams Successiedecreet zoals het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap dat, zelfs in deze regeringsloze tijden, in record tempo voor elkaar heeft gekregen; (ook) voor de Feestdagen dus.

De VVD wil, begrijpelijk gezien hun achterban, de successierechten voor familiebedrijven liefst geheel afschaffen: 'Het succes van familiebedrijven is een belangrijke pijler onder de welvaart in ons land. Successierechten zijn een rem op het succes van deze bedrijven, omdat ze vaak alleen betaald kunnen worden uit het bedrijfsvermogen. Rutte: “Waarom zou een volgende generatie een speciale belasting moeten betalen als ze gewoon het familiebedrijf willen overnemen? Dat geld kan veel beter geïnvesteerd worden in het bedrijf dan in de Belastingdienst.” ' Mooie uitspraak, op zich niets mis mee en één die op veel bijval kan rekenen, maar ook één die nauwelijks realiseerbaar is. Zo leert óók de Vlaamse ervaring met het Europese Hof in oktober van dit jaar.

Door alle commotie en recente aandacht voor het Familiebedrijf, waarin het essentiële Economische Belang van Familiebedrijven duidelijk naar voren werd gebracht, deed ons Ministerie van Financiën (ook) in oktober enige aanpassingen in de Successiewet 1956, Bedrijfsopvolgingsregeling. Het is niet wat de VVD graag ziet, toch is de nieuwe regeling al een verbetering t.o.v. de oude. Wel dien je rekening te houden met enige 'haken en ogen':

• zo is daar de 5-jaarseis, een minimumtermijn.
• maar ook de 15% max. 'beleggingsvermogen' regeling
• en de kwijtschelding van de koop-/overnamesom gaat niet op
• en dan noem ik de criteria nog 'slechts' in grote lijnen

In Vlaanderen ligt het nu iets eenvoudiger: 'Voor veel familiale ondernemers is het Vlaamse successiedecreet bijzonder belangrijk. Het laat immers toe om na het overlijden van de familiale ondernemer 0 % successierechten te betalen op de aandelen in het familiebedrijf indien aan een aantal voorwaarden is voldaan. De belangrijkste: Voortaan moet het familiebedrijf in de twaalf kwartalen voorafgaande aan het overlijden minstens 500.000- EUR aan loonlasten hebben uitbetaald.' Dit klinkt mooi, niet waar? Het is in ieder geval simpel.

Toch is er in Vlaanderen ook nog 'een enkele haak en oog': 'Zo worstelen nog vele familiale ondernemers met de voorwaarde dat de aandelen gedurende drie jaar voorafgaand aan het overlijden voor minstens 50 % moeten hebben toebehoord aan de overledene en/of zijn echtgenoot.' meldt Jozef Lievens in De Tijd. Dat komt in Nederland ook 'wel eens' voor: wie beheert eigenlijk de aandelen van het (familie)bedrijf?

Wellicht is dit dan het Belangrijkste Onderwerp om te bespreken in de familiaire nazit na de, al dan niet copieuze, Kerstmaaltijd: 'Zeg pa, hoe zit het eigenlijk met je opvolging?'.