Willem Scheepers

“Tussen 2018 en 2022 krijgen we te maken met 4 specifieke technologische ontwikkelingen: alomtegenwoordig high-speed mobiel internet, kunstmatige intelligentie, wijdverbreide toepassing van big data-analyse en cloud-technologie.” Je had gehoopt (verwacht?) dat deze zin in de Miljoenennota 2019 zou staan, maar helaas. Dit citaat is afkomstig uit het The Future of Jobs Report 2018 van het World Economic Forum. Dit rapport verscheen maandag, dus waarschijnlijk voor de regering net iets te laat om de tips in het rapport nog in de miljoenennota mee te kunnen nemen. “Drivers of Change“, noemt het WEF deze 4, aanjagers van verandering. Prof. Clayton Christensen c.s. noemen deze ontwikkelingen ‘disruptie’: ze zetten ook aan tot een disruptie van maatschappij en economie. Zelfs al geldt de miljoenennota voor 2019, het is 2022 voordat je het ‘goed & wel’ door hebt. Of zoals het WEF stelt: “The fundamental pace of change has only accelerated further since the World Economic Forum published its initial report on this new labour market in 2016.“

“De kleedkamer verliezen” is het moment waarop een coach zich realiseert dat het vertrouwen van de spelers in zijn of haar vermogen om hen te leiden is verdwenen: “Losing the dressing room”. Vorige week vrijdag stelde premier Mark Rutte zich namens de regering ‘hard’ op in een langslepende asielkwestie. Een paar uur later bevonden meerdere leden van de regering zich bij ‘Live on the Beach‘. In diezelfde week werd bekend dat ING te maken had met een fors witwasschandaal. In verband met dit schandaal trad gisteren de CFO af en niet de bij ING eindverantwoordelijk CEO, Ralph Hamers. De man die 6 maanden terug, toen deze kwestie al speelde, zijn jaarsalaris nog wilde verhogen naar € 3 miljoen. De ‘storm’ die in beide situaties losbarstte op sociale media, waren een ‘mooi’ voorbeeld van het Britse begrip: “Losing the dressing room.”

Nu was het vertrouwen van de mannen en de vrouwen die zich in hun ‘kleedkamers’ bevinden voor beide instanties toch al minimaal: zo wil de regering het afschaffen van de dividendbelasting er ondanks protest van de kiezers coute que coute doordrukken, ING (maar ook de overige financiële dienstverleners) heeft de 4 jaar geleden geïntroduceerde bankierseed nooit echt serieus genomen. Na vorige week kunnen deze respectievelijke kleedkamers dan ook volledig worden verlaten.

“Als Nederlandse bedrijven hun zaken net zo zouden organiseren als bedrijven in Duitsland en Zweden, kunnen ze 4% meer omzet draaien en 7% winstgevender zijn.” Dat concluderen onderzoekers van de Rijks Universiteit Groningen en RABO Research n.a.v. de resultaten uit een aselecte steekproef van Nederlandse industrieën met een standaardomvang van 50–5.000 medewerkers; een pijnlijke conclusie. Goed management is gebaseerd op: het Stellen van Duidelijke Doelen, het Systematisch volgen van de Voortgang van deze Doelen en Goede Prestaties van Medewerkers Belonen. Deze wetenschap is gebaseerd op decennialange, zelfs nog (veel) langer (Kaizen), ervaring. En juist op ieder van deze aspecten schiet het Nederlands management ernstig tekort; helaas. “Er is sprake van zelfoverschatting. Vrijwel iedere geïnterviewde manager geeft de managementpraktijk binnen zijn bedrijf een cijfer tussen de 6 en de 8 op de schaal van 10, terwijl de werkelijkheid laat zien dat sommige bedrijven veel lager scoren.”; nog pijnlijker conclusie.

“De business line is even belangrijk als de HR line, waarmee aangegeven wordt dat cultuur en persoonlijke ontwikkeling vitaal zijn voor de ontwikkeling van de organisatie.” Zaterdag las ik dit citaat in het artikel ‘Laat Duizend Winkels Bloeien’, een bijdrage van René Repko aan het Financieele Dagblad. Het citaat triggerde me ook omdat ik het er volledig mee eens ben: continue ontwikkeling van je medewerkers is cruciaal voor de continue ontwikkeling van je organisatie. Repko bezocht ALIBABA GROUP en kwam met meer terug dan alleen een leerzame blik op hoe ALIBABA (ook) de retail markt ‘op z’n kop zet’: laat 1.000 winkels bloeien (NB; ‘bloeiende’ autonome supermarkten, boekwinkels, restaurants); idd. De citaten in de titel pikte Repko op tijdens zijn bezoek aan Hangzhou. Tijd voor mij om ook eens een kijkje te nemen bij de trends die ALIBABA zet maar nu op management en HR gebied.

De vraag of je op zoek bent naar talent(?) is natuurlijk een retorische vraag. M.u.v. de financiële dienstverlening is iedere sector druk op zoek naar talent. Zo kan Het Financieele Dagblad nu dagelijks aandacht besteden aan de krapte op de arbeidsmarkt. Vandaag, bijv., verschijnen deze artikelen UWV: steeds moeilijker om mensen te vinden en Bouwbedrijven bereid tot extra’s om personeel niet kwijt te raken. Niet alleen de Zorg biedt meer, blijkbaar…. Diverse vacatures geven van dat ‘meer bieden’ mooie voorbeelden. Het ene lucratieve aanbod valt over het andere heen. Opmerkelijk is dat de kwaliteiten waarover al dat talent dient te beschikken steeds meer op de achtergrond lijken te raken. ‘Zo lang ze maar een spijkerbroek aan hebben.’ stelt Defensie. Da’s allemaal niet handig, te veel op de korte termijn gericht, niet op de lange termijn. Vraag bijv. eens of de kandidaten nieuwsgierig zijn?

“De organisatie heeft dringend spijkerbroeken nodig!”, zegt de man tegenover me. Op mijn vraag: “Zou je op basis je persoonlijke ervaring zo’n ‘spijkerbroek’ adviseren om voor je organisatie te werken?” was het antwoord een resoluut “Nee.”. ‘Spijkerbroek’ is hier de metafoor voor jong talent. De organisatie-in-kwestie is het Ministerie van Defensie. Het verhaal van KMA cadet Ellen maakt v.w.b. de term ‘spijkerbroek’ veel duidelijk: ‘Van Spijkerbroek naar Militair‘.

“Zou jij je (klein)kinderen hier ook laten werken?” is een andere vraag die ik stel aan managers, leidinggevenden van organisaties. Mannen en vrouwen die te maken hebben met een, in toenemende mate ernstig, tekort aan talent. Opmerkelijk vaak is het antwoord: “Nee.” De vraag voor mij is dan toch: “Waarom nodig je anderen wel uit om hier te komen werken?” (Wat doe je hen aan?!).

‘Veel universitaire ziekenhuizen werken met premies en bonussen om heel schaarse gespecialiseerde verpleegkundigen aan te trekken of voor langere tijd aan zich te binden. Daarbij wordt een variëteit aan middelen ingezet.’ Meldt de NOS. Dit doet denken aan vergelijkbare acties binnen de IT sector een decennium terug waarbij het aanbieden van 2, of zelfs 3, leaseauto’s per (schaarse) kandidaat geen uitzondering was. Gezien de IT problemen bij o.m. de overheid (NB; maar ook binnen diezelfde Zorg) hebben al die premies en auto’s nauwelijks bijgedragen aan een kwaliteitsslag. En wat te denken van bonussen binnen de Financiële Dienstverlening omdat ieder van de medewerkers een ‘uniek talent’ was! Hoeveel daarvan zijn er nog werkzaam in die sector? (YT)

“Zo lang een werkgever niet wezenlijk investeert in de brede, duurzame inzetbaarheid van de medewerkers gedurende een lange carrière, is het uitdelen van gouden handdrukken en VUT-achtige regelingen bij het eindstation weinig meer dan een luie afkoop van alle sociale verantwoordelijkheid.”, “Werkgevers zijn minder bereid om in scholing te investeren die ook buiten de eigen organisatie inzetbaar is.”

Het eerste citaat komt deze week uit Het Financieele Dagblad in een artikel over de banken CAO, het tweede komt uit het gisteren verschenen ROA Maastricht University rapport over een Leven Lang Leren. Mooie initiatieven, het LLL project resp. aandacht daarvoor in de diverse CAO’s, maar v.w.b. het effectief direct investeren in je medewerkers en daarmee ook indirect in je organisatie, ‘zet het nauwelijks zoden aan de dijk’; zo blijkt.

In de 21^ste eeuw gaat de controle over de productie en distributie van energie drastisch veranderen: de reusachtige, gecentraliseerde, op fossiele brandstoffen gebaseerde energiebedrijven maken plaats voor miljoenen kleine producenten die hun eigen hernieuwbare energie opwekken en hun overschotten verkopen op een marktplaats van informatie en energie. De democratisering van de energie heeft grote gevolgen voor de manier waarop het leven van de gehele mensheid in de 21^ste eeuw georganiseerd gaat worden.

Weinigen kunnen het zich nu misschien voorstellen, maar toch: in 2025 gaat de patiënt in de autonome Uber naar het ziekenhuis. De avond ervoor heeft zij met de ziekenhuisapp op haar smart phone de laatste informatie ontvangen over haar bezoek en de behandeling. Met behulp van haar virtual reality bril kreeg ze een beeld van het ziekenhuis en een indruk van de behandeling die zij vandaag ondergaat.

Bij binnenkomst communiceert haar smart phone met digitale bronnen van het ziekenhuis, zo ontvangt ze haar route in beeld en geluid naar de plaats van bestemming. Naast andere patiënten en bezoekers ziet zij in de gangen autonome trolleys, trolleys voorzien van eten, medicijnen, wasgoed. Een kijkje in de kamers leert haar dat daar schoonmaak robots en robots die de bedden verschonen aan het werk zijn, zelfreinigend beddengoed kan ze pas over een paar jaar verwachten.