Willem Scheepers

Wat mij verbaast, verbijsterd zelfs, is dat met ca. 1 miljoen (incl. thuiszitters) ambtenaren en een jaarlijkse overheidsuitgave van € 1,4 miljard aan externe ondersteuning (NB: m.b.v. gemeenschapsgeld), je zou mogen verwachten dat daartussen op z’n minst één man, één vrouw zit die de Belastingdienst uit de al jaren slepende malaise kan helpen: cultuurverandering; niet dus.

09 december 2010 verscheen in de media het bericht dat de Belastingdienst reorganiseerde en dat dit een banenverlies van 3.000 medewerkers betekende. De consequenties daarvan bleken vervolgens giga. Vanochtend, en inmiddels 9 jaar verder, melden diezelfde media dat Staatssecretaris Menno Snel (‘what’s in a name‘) de cultuur bij de Belastingdienst (nog steeds) wil aanpakken; m.a.w.: ‘malaise’!

“Organisatieveranderingen buitelen over elkaar heen, waarbij telkens de loftrompet gestoken wordt over de nieuwste managementtrend, die vooral ‘anders’ is dan het heersende organisatiemodel.” schrijven Harry Garretsen en Janka Stoker deze week in een opiniestuk in Het FD. Deze kritische stellingname gaat ook op voor de Belastingdienst. Aan het scala aan verandertrajecten resp. implementatie van dito business modellen e.a. ‘goede bedoelingen’ (sic.) ontbrak het de Belastingdienst nl. niet in het recente decennium, maar resultaat ‘ho maar’. Het bleken steeds rages, hypes. Garretsen en Stoker blijken wars van hypes; ik ben dat ook, zeker zelfs.

Voetballers kunnen van het veld aflopen, sporters kunnen hun wedstrijd beeïndigen, artiesten kunnen van het podium afstappen, zelfs ZZP-ers kunnen een opdracht weigeren maar wat doe je als werknemer zodra je op de werkvloer wordt geconfronteerd met een op jouw persoon gericht racisme? Neem je je ontslag en wat zegt je partner, je gezin daarvan? Ga je staken? Ga je naar het Malieveld? Dit laatste zou ‘nieuw’ zijn voor mij omdat mij in ons land geen ‘racisme staking’ bekend is, nog niet althans.

“Succes moet niet zozeer worden afgemeten aan de positie die iemand in het leven heeft bereikt, maar aan de obstakels die iemand heeft overwonnen terwijl hij/zij probeerde te slagen in dit leven.”

Terwijl dit weekeinde, zelfs internationaal, aandacht werd besteed aan ‘Sinterklaas’ en FC Den Bosch, in de nasleep er van, liet zien dat je communicatief in rap tempo van ‘kwaad’ in ‘erger’ kan verzeilen, verschijnt bij HBR het ‘Big Idea: Advancing Black Leaders‘. Het kan, bijna, geen toeval zijn. Met voorgaand citaat opent dit Big Idea.

Stress-gerelateerd ziekteverzuim leidde in 2017 tot 11 miljoen verzuimdagen en kostte werkgevers in totaal € 2,8 miljard, dat is per werknemer omgerekend € 8.100 euro. Meldt TNO deze week. In dezelfde periode besteedde een werkgever, volgens het CBS, ca. € 1.100 per werknemer aan opleiding en ontwikkeling; vandaar de titel.

TNO hanteert als definitie: “Werkstress is stress die, voor een groot deel, veroorzaakt wordt door factoren op het werk.”. TNO noemt als een belangrijke oorzaak ‘digital detox’. “Bijna de helft (47%) van de werknemers is vaak of altijd buiten werktijd bereikbaar, 60% maakt (bijna) altijd gebruik van de PC of smartphone voor communicatie en 28% van de werknemers ervaart informatie-overload: zij krijgen zo veel informatie dat zij dat niet meer kunnen verwerken.”  ‘Werkdruk’ wordt door TNO ook als oorzaak aangevoerd voor werkstress, daarentegen mogelijke ander oorzaken als ‘stijl van leidinggeven’ c.q. ‘organisatiecultuur’, nauwelijks; (toch) opvallend.

In een recente update verdwenen hier, helaas, 3 entries. Vervelend maar op basis van mijn geheugen (…) is deze entry een synopsis van de verloren entries. T.w. de entries ‘Klimaat, een Trend’, ‘Een breed gedeeld beeld binnen de organisatie is dat bij Pro Demos een familiegevoel heerst’, ‘Organisatiecultuur veranderen? Vat de kledingvoorschriften samen in 2 woorden: gepaste kleding’.

De YT? een gimmick. 😉

Zelfrijdende auto’s, thuisassistenten van APPLE en GOOGLE, slimme thermometers, handige bank apps, volledig gerobotiseerde productiehallen, zoekfuncties die juristen supersnel aan correcte wetteksten helpen, kassa-loze supermarkten, etc. etc. ‘Zo, zo, verrassend.’

De technologische veranderingen in je leef- en werkomgeving nemen in rap tempo toe maar in je portemonnee merk je niets van al deze technologische ontwikkelingen. Deze ontwikkelingen staan dankzij Daron Acemoglu en Pascual Restrepo dan ook bekend als een “so-so technology: a strong labor-displacing technology, but it has very modest productivity value.”. Nieuwe technologie vervangt (overigens niet alleen) kassamedewerkers maar of de efficiency voor en de ervaring van de supermarktklant daarmee verbetert? Twijfelachtig, zo is proletarisch winkelen nu onmogelijk gemaakt (sic.). Dat terwijl deze vervanging voor de winstgevendheid van AH een mooie stap is.

“Technologische vooruitgang leverde de afgelopen vier decennia productiviteitsgroei op. Maar productiviteitsgroei vertaalde zich niet in maatschappelijk breed gedeelde welvaart.” concluderen onderzoekers in het zojuist verschenen rapport ‘MIT’s Task Force on the Work of the Future.‘

“Nieuwsgierigheid naar kennis over het vakgebied maakt het verschil tussen gewoon presteren en excelleren”.

Maandagochtend op een vroeg uur startten we de fabriek op. Alles begon krakend en piepend op gang te komen. Altijd lastig na een vrij weekend. Ver weggestopt in een hoek pleegde een afvulmachine verzet. Wat we ook probeerden niets hielp. Een collega liep langs: ”Henk, weet jij wie ik kan vragen voor deze storing?”

Het antwoord klonk twijfelend: ”Tsja man”. Ik dacht het te begrijpen en wist dat we voor een uitdaging stonden. De oplossing is altijd eenvoudig. Een monteur die jarenlang onze collega was en nu als ZZP’er werkt, lijkt de juiste man. Hij komt naar de machine en kijkt bedenkelijk. Loopt een rondje en dan naar zijn gereedschapskist. Een rubberen hamer gaat de hoofdrol spelen. Als een medicijnman maakt hij bezwerende gebaren, de hamer gaat de lucht in.

Maandag maakte de invloedrijke Amerikaanse zakenclub Business Roundtable bekend dat 181 Top CEO’s, ‘Top’ op de schaal van APPLE tot WALMART, afscheid nemen van het door Milton Friedman gepropageerde adagium ‘De enige plicht van een bedrijf is het creëren van maximale waarde voor zijn aandeelhouders’. Vanaf nu is voor deze 181 (NB; niet alle Business Roundtable leden tekende deze verklaring) leden van de Business Roundtable het Leitmotiv: ‘een economie die volledig ten dienste staat van alle Amerikanen’, dus niet alleen van de aandeelhouders. Ofwel: “Each of our stakeholders is essential. We commit to deliver value to all of them, for the future success of our companies, our communities and our country.”

Het bericht komt na een week waarin wij in Nederland werden geconfronteerd met enkele voorvallen die juist het tegenovergestelde in zich lijken te hebben van dat wat deze 181 transnationale CEO’s, en niet van specifiek Nederlandse ondernemingen, nu van plan zijn. Nadat wij de afgelopen jaren door een scala aan bedrijfstakken en organisaties zijn overspoeld met goede bedoelingen, beloftes en eden, papier dat sneller (b)leek te verdwijnen dan dat de inkt droog was, bekruipt mij nu ook het gevoel: ‘mooi, zo’n verklaring maar voorkomt dat hebzucht bij individuen, voorkomt dat voor altijd immoreel gedrag?’.

In de vorige blog heb ik de gekookte kikker genoemd. Gekookte kikker worden is funest voor de motivatie van het projectteam. Ervaring leert dat projecten die met de grootst mogelijke enthousiasme en de beste bedoelingen worden opgestart toch vaak verzanden in een slepende affaire, met frustraties en mogelijk zelfs onenigheid en stuklopende relaties. Punt is dat ook met een goed plan een project kan tegen zitten, dat je zomaar een gekookte kikker kunt worden: niet weten of het project nog gaat leveren volgens afspraken en niet weten of je de stekker eruit moet trekken. En zie dan de focus en de flow nog maar eens goed te houden. Het medicijn tegen ziekmakende frustraties zijn goede relaties. Belangrijk daarbij is wel dat je niet alleen inschat wat een project in een negatieve flow kan doen veranderen, maar ook dat je weet wie invloed heeft op de genoemde focus en de flow. Met wie krijg je te maken bij het doorlopen van een project?

5 tips voor Softe Projectmanagers.
In de loop der jaren ben ik vanuit verschillende posities en rollen in betrokken geweest bij het managen van projecten. Hierbij gaat het over technische projecten, meest in de petrochemie en veelal ook over implementatietrajecten en programma’s die al dan niet projectmatig zijn aangevlogen. De eerste tip ging over het (h)erkennen van een project. Zeker bij wat ik noem de softe projecten is het niet altijd zo dat projecten herkend worden binnen organisaties waarmee vaak eindeloos veel resources en tijd verspild worden zonder dat een formele (of informele) opdrachtgever hier om vraagt. Daarom 5 tips voor Softe Projectmanagers, in deze blog tip 3.

“We willen digitaal koploper van Europa worden met Nederland als pionier en proeftuin op het gebied van verantwoorde digitale innovatie.” Aan ambitie ontbrak het niet in de in juni 2018 door de regering gepubliceerde Nederlandse Digitaliseringsstrategie met als subtitel ‘Nederland digitaal – Hier kan het. Hier gebeurt het’. Deze strategie kent 2 ‘sporen’: Spoor 1 ‘Maatschappelijke en economische kansen benutten’, Spoor 2 ‘Versterken van het fundament’. Mooi, maar wat ontbreekt in deze strategie dat zijn, mogelijke, scenario’s. Je kan niet uitgaan van dat ene scenario waarop jij hebt gehoopt: ‘koploper worden’. D.i. zoiets als rekenen op de volledige winst in de Eindejaarsloterij. Dat gaat ‘m niet worden; althans: niet voor iedereen.

Zeker niet ‘digitaal koploper worden’ door ieder EU land, want NL is niet het enige EU land dat een ‘digitaliseringsstrategie’ ontwikkelt. Het Verenigd Koninkrijk is een ander voorbeeld. Ook de Britse Overheid houdt hierbij geen rekening met scenario’s: ‘one way and that’s the high way‘. Interessant is nu dat recent The Royal Society for the encouragement of Arts, Manufactures and Commerce aan de Britse Overheid een voorstel doet voor 4 scenario’s v.w.b. ‘the Future of Work‘ zodra het over digitalisering gaat. Onder het motto ‘beter goed gekopieerd, dan slecht zelf bedacht’, is het m.i. leerzaam eens te kijken naar dat wat The RSA voorstelt.

Kent u de o ja manager? Hij leeft in kantoren en u kunt hem herkennen aan de uitroep “o ja”! O ja is waarschijnlijk een soort lokroep en is bijzonder aanstekelijk, want voor dat je het weet roepen anderen in zijn omgeving allemaal vol verve “o ja”, meestal gevolgd door “vergeten”, “nietaangedacht” of “daswaarook”. De o ja manager zit vol met goede ideeën, pronkt graag met andermans veren en beweegt zich voort door management by walking around. Maar de belangrijkste eigenschap van de o ja manager is iets wat hij juist niet heeft. De o ja manager heeft namelijk geen plan….

5 tips voor Softe Projectmanagers.
In de loop der jaren ben ik vanuit verschillende posities en rollen in betrokken geweest bij het managen van projecten. Hierbij gaat het over technische projecten, meest in de petrochemie en veelal ook over implementatietrajecten en programma’s die al dan niet projectmatig zijn aangevlogen. De eerste tip ging over het (h)erkennen van een project. Zeker bij wat ik noem de softe projecten is het niet altijd zo dat projecten herkend worden binnen organisaties waarmee vaak eindeloos veel resources en tijd verspild worden zonder dat een formele (of informele) opdrachtgever hier om vraagt. Daarom 5 tips voor Softe Projectmanagers, in deze blog tip 2.

Als een project eenmaal (h)erkend is, is mijn ervaring dat het nog niet altijd evident is dat het ook projectmatig wordt aangevlogen. Wat ik vaak zie is dat na het herkennen van een project de uitvoering leidt tot het vormen van praatgroepjes. En waar alle goede intenties soms nog worden vastgelegd in notulen en mogelijk zelfs een actielijst, raakt de projectmatige benadering daarbij op de achtergrond. De scope wordt minder helder of niet begrensd, afspraken over gerichte inzet, planning en te maken kosten raken op de achtergrond. Zeker bij ICT gerelateerde projecten en implementatietrajecten zie je dat het enthousiasme van projectteams leidt tot een snel veranderende scope, telkens nieuwe wensen en het vervagen van de doelstelling van het project. Langzaam maar zeker zijn we met zijn allen iets anders aan het doen…. Mijn tip: werk planmatig.