Willem Scheepers

De vraag of je op zoek bent naar talent(?) is natuurlijk een retorische vraag. M.u.v. de financiële dienstverlening is iedere sector druk op zoek naar talent. Zo kan Het Financieele Dagblad nu dagelijks aandacht besteden aan de krapte op de arbeidsmarkt. Vandaag, bijv., verschijnen deze artikelen UWV: steeds moeilijker om mensen te vinden en Bouwbedrijven bereid tot extra’s om personeel niet kwijt te raken. Niet alleen de Zorg biedt meer, blijkbaar…. Diverse vacatures geven van dat ‘meer bieden’ mooie voorbeelden. Het ene lucratieve aanbod valt over het andere heen. Opmerkelijk is dat de kwaliteiten waarover al dat talent dient te beschikken steeds meer op de achtergrond lijken te raken. ‘Zo lang ze maar een spijkerbroek aan hebben.’ stelt Defensie. Da’s allemaal niet handig, te veel op de korte termijn gericht, niet op de lange termijn. Vraag bijv. eens of de kandidaten nieuwsgierig zijn?

“De organisatie heeft dringend spijkerbroeken nodig!”, zegt de man tegenover me. Op mijn vraag: “Zou je op basis je persoonlijke ervaring zo’n ‘spijkerbroek’ adviseren om voor je organisatie te werken?” was het antwoord een resoluut “Nee.”. ‘Spijkerbroek’ is hier de metafoor voor jong talent. De organisatie-in-kwestie is het Ministerie van Defensie. Het verhaal van KMA cadet Ellen maakt v.w.b. de term ‘spijkerbroek’ veel duidelijk: ‘Van Spijkerbroek naar Militair‘.

“Zou jij je (klein)kinderen hier ook laten werken?” is een andere vraag die ik stel aan managers, leidinggevenden van organisaties. Mannen en vrouwen die te maken hebben met een, in toenemende mate ernstig, tekort aan talent. Opmerkelijk vaak is het antwoord: “Nee.” De vraag voor mij is dan toch: “Waarom nodig je anderen wel uit om hier te komen werken?” (Wat doe je hen aan?!).

‘Veel universitaire ziekenhuizen werken met premies en bonussen om heel schaarse gespecialiseerde verpleegkundigen aan te trekken of voor langere tijd aan zich te binden. Daarbij wordt een variëteit aan middelen ingezet.’ Meldt de NOS. Dit doet denken aan vergelijkbare acties binnen de IT sector een decennium terug waarbij het aanbieden van 2, of zelfs 3, leaseauto’s per (schaarse) kandidaat geen uitzondering was. Gezien de IT problemen bij o.m. de overheid (NB; maar ook binnen diezelfde Zorg) hebben al die premies en auto’s nauwelijks bijgedragen aan een kwaliteitsslag. En wat te denken van bonussen binnen de Financiële Dienstverlening omdat ieder van de medewerkers een ‘uniek talent’ was! Hoeveel daarvan zijn er nog werkzaam in die sector? (YT)

“Zo lang een werkgever niet wezenlijk investeert in de brede, duurzame inzetbaarheid van de medewerkers gedurende een lange carrière, is het uitdelen van gouden handdrukken en VUT-achtige regelingen bij het eindstation weinig meer dan een luie afkoop van alle sociale verantwoordelijkheid.”, “Werkgevers zijn minder bereid om in scholing te investeren die ook buiten de eigen organisatie inzetbaar is.”

Het eerste citaat komt deze week uit Het Financieele Dagblad in een artikel over de banken CAO, het tweede komt uit het gisteren verschenen ROA Maastricht University rapport over een Leven Lang Leren. Mooie initiatieven, het LLL project resp. aandacht daarvoor in de diverse CAO’s, maar v.w.b. het effectief direct investeren in je medewerkers en daarmee ook indirect in je organisatie, ‘zet het nauwelijks zoden aan de dijk’; zo blijkt.

In de 21^ste eeuw gaat de controle over de productie en distributie van energie drastisch veranderen: de reusachtige, gecentraliseerde, op fossiele brandstoffen gebaseerde energiebedrijven maken plaats voor miljoenen kleine producenten die hun eigen hernieuwbare energie opwekken en hun overschotten verkopen op een marktplaats van informatie en energie. De democratisering van de energie heeft grote gevolgen voor de manier waarop het leven van de gehele mensheid in de 21^ste eeuw georganiseerd gaat worden.

Weinigen kunnen het zich nu misschien voorstellen, maar toch: in 2025 gaat de patiënt in de autonome Uber naar het ziekenhuis. De avond ervoor heeft zij met de ziekenhuisapp op haar smart phone de laatste informatie ontvangen over haar bezoek en de behandeling. Met behulp van haar virtual reality bril kreeg ze een beeld van het ziekenhuis en een indruk van de behandeling die zij vandaag ondergaat.

Bij binnenkomst communiceert haar smart phone met digitale bronnen van het ziekenhuis, zo ontvangt ze haar route in beeld en geluid naar de plaats van bestemming. Naast andere patiënten en bezoekers ziet zij in de gangen autonome trolleys, trolleys voorzien van eten, medicijnen, wasgoed. Een kijkje in de kamers leert haar dat daar schoonmaak robots en robots die de bedden verschonen aan het werk zijn, zelfreinigend beddengoed kan ze pas over een paar jaar verwachten.

In de 20^ste eeuw hebben machines laten zien dat zij menselijke spierkracht konden vervangen. In 21^ste eeuw bewijzen technologieën dat zij beter kunnen presteren dan de linkerhersenhelft van de mens: ze kunnen opeenvolgend en herleidend rekenwerk zelfs beter, sneller en accurater uitvoeren dan mensen met de hoogste IQ `s.

Veel werkende mensen zijn echter gevormd door schoolsystemen afgestemd op het Industriële Tijdperk met als enige doel: het produceren van werknemers voor de omkaderde vakjes in organigrammen met een piramidevorm, breed aan de voet en smal aan de top. Er waren in het Industriële Tijdperk behalve landbouw en andere solitaire beroepen maar weinig alternatieven. Maar nu zijn er genoeg andere mogelijkheden, net zoveel als er mensen zijn met toegang tot breedband. Dat betekent dat de intelligentiequotiënt (IQ) nog steeds belangrijk is, maar dat de NQ en PQ (nieuwsgierigheid quotiënt en passie quotiënt) nog veel belangrijker zijn. 

“Het Nederlandse bedrijfsleven beseft dat digitalisering van strategisch belang is voor zijn voortbestaan. (…) Investeren in (nieuwe) technologie is vaak maar het halve werk. De zwakste schakel is vrijwel overal de menselijke factor.”  Dat laatste lijkt de belangrijkste conclusie uit de resultaten van het 2-jaarlijks  onderzoek dat Vlerick Business School (VBS) verricht naar digitale transformatie bij grote Nederlandse bedrijven en waarvan de resultaten nu worden gepubliceerd door Het Financieele Dagblad: Digitale Transformers 2018.

Digitaal transformeren loopt vast bij veruit de meeste organisaties, zo blijkt uit dit onderzoek, en da’s meer dan jammer want de volgende stap in ‘digitaal transformeren’ staat nu voor je deur:

Robotica x Kunstmatige Intelligentie = (een) Revolutie!

Aan het einde van de negentiende eeuw ontstonden voor het eerst politieke partijen waardoor de relatie tussen kiezers en gekozene in het geding kwam. Politieke partijen ontwikkelden zich tot een balans tussen hardnekkige opportunisme en onverzettelijke overtuiging. Staatsburgers werden Partijgangers.  Er ontstonden naast elkaar netwerken van katholieke, protestante, socialistische en neutraal liberale organisaties  die in alle politieke, sociale en culturele behoeften voorzagen. Alles keurig naast elkaar. Alles keurig met zijn eigen kleur. En op den duur met vertakkingen tot in de kleinste dorpen. De verzuiling heeft daarmee niet alleen de politiek gedemocratiseerd en de band tussen het lokale en nationale niveau verstrekt, maar ook het belang van de politiek aanmerkelijk vergroot.

Kunstmatige intelligentie, machine leren, robotica, drukken hun stempel op de arbeidsmarkt. De vraag wat deze invloed betekent voor de (nieuwe) banen in de nabije toekomst? Is vanuit het perspectief van de werkgever lastig te beantwoorden. Je kan die vraag dan ook beter stellen aan je consument, je afnemer, je klant, je patiënt. Stel het is 2025: bij de aankoop van een product, de afname van een dienst, op welke momenten wil jij dan (nog) contact met een mens?

Op de dag dat iedere bedrijfstak als meest urgente probleem aangeeft Tekort aan Personeel! en econoom Mathijs Bouman opmerkt dat “Nederland bleef zwelgen in de crisis, en vergat zo te werken aan het echte probleem” nl. tekort aan medewerkers, wordt het v.w.b. de arbeidsmarkt ook dringend tijd na te denken over de nabije toekomst. Disruptieve technologieën als robotica, kunstmatige intelligentie, machine leren zijn, ook al besef je dat misschien niet (en pas je dat in je organisatie, zoals je vermoedt, nog maar nauwelijks toe), dagelijkse realiteit. Bij al die mogelijkheden op de arbeidsmarkt vragen maar weinig werkgevers en hun medewerkers zich af of hun organisatie resp. hun baan binnen relatief korte tijd op het spel staat. Als zij dat al doen dan is vervolgens het antwoord op de vraag: ‘welke, mogelijk nog niet bestaande, banen komen er in de toekomst beschikbaar o.i.v. disruptieve technologieën als kunstmatige intelligentie e.d.?’ door hen nauwelijks te formuleren. Daarom draaide ik deze week de vraag om.