Willem Scheepers

In de 20^ste eeuw hebben machines laten zien dat zij menselijke spierkracht konden vervangen. In 21^ste eeuw bewijzen technologieën dat zij beter kunnen presteren dan de linkerhersenhelft van de mens: ze kunnen opeenvolgend en herleidend rekenwerk zelfs beter, sneller en accurater uitvoeren dan mensen met de hoogste IQ `s.

Veel werkende mensen zijn echter gevormd door schoolsystemen afgestemd op het Industriële Tijdperk met als enige doel: het produceren van werknemers voor de omkaderde vakjes in organigrammen met een piramidevorm, breed aan de voet en smal aan de top. Er waren in het Industriële Tijdperk behalve landbouw en andere solitaire beroepen maar weinig alternatieven. Maar nu zijn er genoeg andere mogelijkheden, net zoveel als er mensen zijn met toegang tot breedband. Dat betekent dat de intelligentiequotiënt (IQ) nog steeds belangrijk is, maar dat de NQ en PQ (nieuwsgierigheid quotiënt en passie quotiënt) nog veel belangrijker zijn. 

“Het Nederlandse bedrijfsleven beseft dat digitalisering van strategisch belang is voor zijn voortbestaan. (…) Investeren in (nieuwe) technologie is vaak maar het halve werk. De zwakste schakel is vrijwel overal de menselijke factor.”  Dat laatste lijkt de belangrijkste conclusie uit de resultaten van het 2-jaarlijks  onderzoek dat Vlerick Business School (VBS) verricht naar digitale transformatie bij grote Nederlandse bedrijven en waarvan de resultaten nu worden gepubliceerd door Het Financieele Dagblad: Digitale Transformers 2018.

Digitaal transformeren loopt vast bij veruit de meeste organisaties, zo blijkt uit dit onderzoek, en da’s meer dan jammer want de volgende stap in ‘digitaal transformeren’ staat nu voor je deur:

Robotica x Kunstmatige Intelligentie = (een) Revolutie!

Aan het einde van de negentiende eeuw ontstonden voor het eerst politieke partijen waardoor de relatie tussen kiezers en gekozene in het geding kwam. Politieke partijen ontwikkelden zich tot een balans tussen hardnekkige opportunisme en onverzettelijke overtuiging. Staatsburgers werden Partijgangers.  Er ontstonden naast elkaar netwerken van katholieke, protestante, socialistische en neutraal liberale organisaties  die in alle politieke, sociale en culturele behoeften voorzagen. Alles keurig naast elkaar. Alles keurig met zijn eigen kleur. En op den duur met vertakkingen tot in de kleinste dorpen. De verzuiling heeft daarmee niet alleen de politiek gedemocratiseerd en de band tussen het lokale en nationale niveau verstrekt, maar ook het belang van de politiek aanmerkelijk vergroot.

Kunstmatige intelligentie, machine leren, robotica, drukken hun stempel op de arbeidsmarkt. De vraag wat deze invloed betekent voor de (nieuwe) banen in de nabije toekomst? Is vanuit het perspectief van de werkgever lastig te beantwoorden. Je kan die vraag dan ook beter stellen aan je consument, je afnemer, je klant, je patiënt. Stel het is 2025: bij de aankoop van een product, de afname van een dienst, op welke momenten wil jij dan (nog) contact met een mens?

Op de dag dat iedere bedrijfstak als meest urgente probleem aangeeft Tekort aan Personeel! en econoom Mathijs Bouman opmerkt dat “Nederland bleef zwelgen in de crisis, en vergat zo te werken aan het echte probleem” nl. tekort aan medewerkers, wordt het v.w.b. de arbeidsmarkt ook dringend tijd na te denken over de nabije toekomst. Disruptieve technologieën als robotica, kunstmatige intelligentie, machine leren zijn, ook al besef je dat misschien niet (en pas je dat in je organisatie, zoals je vermoedt, nog maar nauwelijks toe), dagelijkse realiteit. Bij al die mogelijkheden op de arbeidsmarkt vragen maar weinig werkgevers en hun medewerkers zich af of hun organisatie resp. hun baan binnen relatief korte tijd op het spel staat. Als zij dat al doen dan is vervolgens het antwoord op de vraag: ‘welke, mogelijk nog niet bestaande, banen komen er in de toekomst beschikbaar o.i.v. disruptieve technologieën als kunstmatige intelligentie e.d.?’ door hen nauwelijks te formuleren. Daarom draaide ik deze week de vraag om.

“Ik ben net zo trots op de dingen die we niet hebben gedaan als op de dingen die we wel hebben gedaan. Innoveren betekent dat je tegen duizenden dingen nee zegt.” (Steve Jobs).

Toch zie ik als consultant bij Leissner & Van der Molen, dat veel organisaties worstelen om dit in de praktijk te brengen. Innoveren is een “wapenwedloop” geworden waarbij we snel ja zeggen op de innovatieve technieken die op dat moment trending zijn.

Ook tegen die methodes die lastig te implementeren zijn en waar vaak een flink prijskaartje aan hangt. Zonde want een kwestie van vaker nee zeggen betekent slimmer innoveren en dat is goud waard!

Het expliciete strategische doel van de organisatie bepaalt acties en richting. Het legt de basis voor winstmaximalisatie en continuïteit. Het impliciete bestaansrecht van de organisatie bepaalt de maatschappelijke rol: wat wil de organisatie aan de maatschappij bijdragen? Deze laatste rol faciliteert het strategisch doel en legt de basis voor het realiseren van dat doel. Beiden kunnen correleren: Visie <=> Missie, maar d.i. niet altijd het geval. Als dat niet het geval is, kan dit tot onrust leiden onder de medewerkers, aandeelhouders, stakeholders: wil een organisatie voldoen aan het impliciete doel, het bestaansrecht, dan kan dat het financiële doel onder druk zetten. Kan het ook anders?

“Bedrijven die vrouwen producten en diensten aanbieden en daarvoor het geld van vrouwen accepteren, dienen hen vanaf dag 1 gelijkwaardig deel te laten zijn van hun bedrijfsmodel. Vrouwen brengen geen bezoek aan de zakenwereld of de wereld van de atletiek. Wij leven hier nu ook.” v/m NIKE atlete Lauren Fleshman in reactie op het artikel dat zaterdag verscheen in the New York Times At Nike, Revolt Led by Women Leads to Exodus of Male Executives. Een anonieme enquête ingevuld door werknemers van NIKE heeft ongemakkelijk, oneerlijk en zelfs seksistisch gedrag aan het licht gebracht. NIKE blijkt te beschikken over a frat boy culture, een ‘opgeschoten jongens cultuur’: Just Do It!

Wat de eerste dag van de hoorzittingen met Mark Zuckerberg duidelijk maakte, is dat veel Amerikaanse wetgevers totaal onwetend zijn als het gaat om technologie van de 21e eeuw. De vraag is of dit ook geldt voor onze wetgevers, onze beleidsmakers, deze onwetendheid? (zeer) Waarschijnlijk ook.

“Vandaag is een nieuwe generatie zelflerende computers begonnen om elk aspect van ons leven opnieuw vorm te geven. Onbegrijpelijke hoeveelheden gegevens worden gemaakt, geïnterpreteerd en teruggekoppeld aan ons in een tsunami van apps, persoonlijke assistenten, slimme apparaten en gerichte advertenties. Vertrouw jij deze computer?” lezen we bij de vrijdag verschenen doc. Do You Trust this Computer?

“Iedereen die toekijkt voelt hoe verbazingwekkend dit is. Je kijkt door de lens en je ziet hoe in het lichaam van de vrouw de robot de eierstok vasthoudt. Op dat moment rust de menselijkheid in de handen van een robot, letterlijk. Mensen zeggen dat dit de toekomst is. Maar het is niet de toekomst, het is het heden.” ’23 in de docu DoYouTrustThisComputer. We zien een gynaecoloog die in de operatiezaal het Da Vinci Surgical system hanteert.

“Mijn grootvader had een droom dat zijn vier kleine kinderen niet zouden worden beoordeeld op de kleur van hun huid, maar op de inhoud van hun karakter. Ik heb een droom dat genoeg is genoeg en dat dit een wereld moet zijn zonder wapens. Punt!” 9 jarige Yolanda Renee King, kleindochter van de legendarische Martin Luther King jr., tijdens de March of Our Lives. “Wilt u deze woorden alstublieft na mij herhalen?” vroeg Yolanda de menigte. “Vertel het door, heb je het gehoord? Over het hele land zullen wij een geweldige generatie worden.”

Yolanda is pas 9 op het moment dat zij, onbevangen, deze korte toespraak hield. Zij leek daarmee op 24 maart jl. iig al een stuk rustiger dan haar grootvader. Tijdens zijn fameuze ‘I have a Dream’ speech, de speech die Yolanda aanhaalt, riep gospel zangeres Mahalia Jackson naar King “tell ‘em about the ‘dream.”. Had Mahalia dat niet gedaan, en had King zijn droom in nervositeit mogelijk vergeten, hadden wij wellicht nooit meer gehoord over deze speech.

Los daarvan: leiderschap, heb je dat van nature of ontstaat het door je persoonlijke ontwikkeling? Komt bij me op als ik Yolanda hoor & zie.

“Het verbaast me niet. Hij is altijd zo geweest. Het is iemand die, sinds hij is geboren, alles voor anderen doet. Het is zijn reden om te leven, het vaderland te verdedigen, dat is Arnaud, dat is het, anderen verdedigen.”

Dat zei de moeder van Le lieutenant-colonel Arnaud Beltrame op vrijdagavond kort nadat bekend werd dat Beltrame ernstig gewond was geraakt eerder die dag tijdens een gijzeling in een supermarkt in het Zuid Franse Trèbes. Een dag later overleed Beltrame aan zijn verwondingen nadat hij de dag daarvoor zijn leven had verruild voor de het leven van een gegijzelde supermarktmedewerkster.

De luitenant kolonel (44) was een ervaren militair en politieman. Eind 2017 nam hij deel aan een oefening waarbij een gijzeling in een supermarkt centraal stond. Je zou kunnen zeggen: hij wist vrijdagmiddag waaraan hij begon. Mogelijk had hij als verantwoordelijke ter plaatse, na overleg, ook één van zijn teamleden kunnen sturen maar hij deed dat niet.

Anders dan een Italiaanse kapitein die vanuit een roeiboot zag hoe zijn, met passagiers en bemanning beladen, cruiseschip ten onderging, nam Beltrame zelf dit levensbedreigende risico op zich. Opofferingsgezind, onbaatzuchtig, maar ook naïviteit kunnen nu bij je opkomen. Naïviteit zoals voor columnist Sylvain Ephimenco. De werkelijke motivatie waarom Arnaud Beltrame, naïef, intuïtief of weloverwogen, deed wat hij deed op dat ‘moment suprême’, zullen wij nooit weten.