Tsja Man.....

“Nieuwsgierigheid naar kennis over het vakgebied maakt het verschil tussen gewoon presteren en excelleren”.

Maandagochtend op een vroeg uur startten we de fabriek op. Alles begon krakend en piepend op gang te komen. Altijd lastig na een vrij weekend. Ver weggestopt in een hoek pleegde een afvulmachine verzet. Wat we ook probeerden niets hielp. Een collega liep langs: ”Henk, weet jij wie ik kan vragen voor deze storing?”

Het antwoord klonk twijfelend: ”Tsja man”. Ik dacht het te begrijpen en wist dat we voor een uitdaging stonden. De oplossing is altijd eenvoudig. Een monteur die jarenlang onze collega was en nu als ZZP’er werkt, lijkt de juiste man. Hij komt naar de machine en kijkt bedenkelijk. Loopt een rondje en dan naar zijn gereedschapskist. Een rubberen hamer gaat de hoofdrol spelen. Als een medicijnman maakt hij bezwerende gebaren, de hamer gaat de lucht in.

Boem, de machine komt sputterend op gang en de dagelijkse werkzaamheden kunnen beginnen. Chef blij, tot dat de rekening binnenkomt: 458 Euro. Na contact met de ZZP’er leert de chef een belangrijke les: “Je moet wel weten waar je moet slaan!” Hoe gaat het regelmatig met de door schade en schande verkregen kennis op een Werkvloer? Mensen verlaten de onderneming en specifieke kennis gaat er vandoor. Zeker nu veel ouderen uitstromen is/ kan dit een probleem zijn.

Henk komt langs: “Ik begreep dat je de Sjamaan hebt laten bellen. Hij weet alles!” Volledig verkeerd had ik mijn collega begrepen. Hij zei niet ‘Tsja man’, maar zei ‘Sjamaan’. Sjamanen zijn vaak de Googles van de werkplek. Zij hebben een specifieke kennisbank opgebouwd. Na jaren weten zij de mores en sores van de Werkvloer op te lossen. Iedereen doet een beroep op de sjamanen. Dat geeft deze kennisdrager een speciale positie. Willen we deze kennis zo maar deleten en weer in het duister tasten bij verstoringen?

Op het voetbalveld lijkt Werk ook een onderwerp te zijn. Ik hoor een verhaal van een bedrijf die een medewerker twee jaar voor zijn pensioen vraagt zijn kennis over te dragen en de overblijvers te coachen en bij te staan. Volgens het artikel zijn de sjamanen ‘verplicht’ kennis te delen. Het geruisloos vertrekken van kennis kan gevaarlijk zijn. Als ik u vraag hoe u hierover denkt, krijg ik dan ook het antwoord: ”Tsja man?” Soms kun je kennisdeling ook breder trekken: wat als vakmensen uit verschillende branches hun kennis en ervaring delen?

Als je een probleem hebt, heeft een ander er vaak al over nagedacht en het probleem opgelost. Het onderzoekend verkennen (‘exploratie’) en het verspreiden van kennis (‘idea-flow’) zijn voorwaarden in de zoektocht naar optimalisatie binnen organisaties. Tenminste dat beweert Alec Pentland. Hij is de auteur van het boek ‘Social Big Data’ (2014). Pentland schrijft dat samenwerking en uitwisseling van ideeën een veel adequatere verklaring zijn voor hoe het er in de economie aan toegaat dan rivaliteit en concurrentie. In zijn boek laat Pentland bijvoorbeeld zien dat pauzes een belangrijk onderdeel zijn van de werkdag. Belangrijk omdat medewerkers dan met elkaar in contact komen en op verkenning uit kunnen gaan.  Aan het woord is Pentland:

‘Exploratie wil zeggen dat de leden van een groep op zoek gaan naar nieuwe ideeën van buitenaf en deze in de groep brengen. Exploratie voorspelt op haar beurt zowel innovatie als creatieve output. Omdat innovatie de belangrijkste drijvende kracht is achter langdurig goed functioneren, dienen managers de exploratie van nieuwe ideeën te bevorderen door medewerkers te helpen allerlei vormen van interactie tussen mensen mogelijk te maken.’

Bij mij ging bij het lezen hiervan gelijk een lampje branden! Wat nu als, in mijn geval, operators uit verschillende bedrijven en vakgebieden een kijkje zouden nemen in een elkaars keuken? Wat zou dat op kunnen leveren?  Met een groep enthousiastelingen komen we regelmatig bij elkaar voor een bedrijfsbezoek. De uitwisseling van kennis en observaties zijn altijd meer dan interessant. Aan het woord een toenmalig directeur van een Koekjesbakkerij: ”Ik heb menig inspectie en audit meegemaakt. Deze gasten kijken toch met een andere blik. Waar ze mee op de proppen komen, vaak met een knipoog. Meer dan interessant, en het is ook gewoon leuk om ze een middag in huis te hebben.” Pentland vond na onderzoek dat de productiviteit van callcentermedewerkers verbeterde door ze tegelijk te laten pauzeren, in plaats van na elkaar. Hun belangrijkste productiviteitsmaatstaf, de ‘gemiddelde afhandeltijd van een telefoongesprek’, steeg doordat zij in hun pauzes praktijksituaties met elkaar deelden.

Tsja Man...zo simpel en leuk kan het zijn!

Eric Smallenburg, Met dank aan Eric Alkemade & Emre Tezel voor het uitspitten van de onderwerpen, Linda Eijlers voor de bijpassende illustratie.