Zo mag het in Nederland niet langer doorgaan

De huidige Nederlandse samenleving heeft alle kenmerken van toenemende preferentie voor vrije tijd boven arbeidstijd, meer nadruk op het verdelen van de welvaart dan op het creëren daarvan, een sluipende achteruitgang van de onderwijsprestaties etc. Van de Nederlandse doelstelling om in 2010 in de top 5 van de World Economic Forum te komen is helemaal niets terecht gekomen.

Ik acht dit gebrek aan visie, verandering, daadkracht en pragmatisme onverantwoordelijk jegens jonge generaties en de toekomst van Nederland. Maar zolang we als Nederlanders dit stilzwijgend accepteren en de politiek in beslag wordt genomen door de waan van de dag, zal er niets wezenlijks veranderen. Zo mag het in Nederland niet doorgaan.

Het probleem in Nederland zit hem niet in nieuwe ideeën, maar in het ontsnappen aan oude ideeën en inzichten die bij veel mensen, die in het Industriële Tijdperk hun carrière maakten en nu (nog) aan de macht zijn, in hun brein zijn vastgeroest. Veel bestuurders in bedrijfsleven, overheid en politiek denken, ondanks we het Kennis – en Innovatietijdperk zijn binnengetreden, op de oude voet te kunnen doorgaan. Dat is een desastreuze gedachte. Ook bij de overgang van het Agrarische - naar het Industriële Tijdperk, nu ruim 160 jaar geleden, verloren beproefd strategisch inzicht en beleid hun werking waardoor de politiek en de maatschappij gedurende een aantal jaren de weg (net zoals nu) kwijt waren.

Veel westerse ogen zien als ze de 21ste eeuw in kijken meer bedreigingen dan kansen vanwege het optimisme van de Aziaten over hun eigen toekomst. Dat is een merkwaardige ontwikkeling. Immers: het Westen heeft de Aziatische golf van modernisering in werking gezet. Mede daardoor is het aantal mensen in de wereld dat het lot in eigen hand is gaan nemen nog nooit zo groot geweest. Door revolutionaire ontwikkelingen in ondermeer informatietechnologie, nanotechnologie en biochemie kan de mensheid een ontwikkelingsprong maken die nog niet eerder is vertoond. Wij Nederlanders zouden de Chinese wijsheid in acht moeten nemen, die blijkt uit de vertaling van het westerse woord “crisis”in het Chinees. Het Chinese woord is opgebouwd uit twee karakters die staan voor “gevaar” EN “kans”.

Iedere beschouwing over het Nederlandse innovatiesysteem behoort aandacht te besteden aan het basis - en voorgezet onderwijs dat de onderbouw vormt van het hoger en wetenschappelijk onderwijs. We moeten ons niet alleen bewust worden maar er ook naar gaan handelen dat ingrijpende vernieuwingen hoge eisen stelt aan het vermogen van de burger zich aan te passen en de kennis en vaardigheden te verwerven om te kunnen deelnemen aan het arbeidsproces. Helaas is er een groeiende groep die in het onderwijs afhaakt voordat ze de arbeidsmarkt betreedt.

De groep die eenmaal aan het werk is maar geen kans lijkt te zien om mee te komen, groeit eveneens. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor de cohesie in de samenleving, de welvaartsontwikkeling en de verdeling en de aanvaarding van de uitkomsten van het politieke democratische proces, waarbij deze groepen zich niet betrokken voelen. Dit leidt tot het ontstaan van een maatschappelijke klasse die niet in staat is actief deel te nemen aan de maatschappelijke ontwikkeling. Zij voelen zich overgeleverd aan allerlei collectieve voorzieningen, die voortdurend onder druk staan en beschouwd worden als het sociale vangnet voor hen die niet mee kunnen komen.

Het is daarom van het grootste belang om mensen op jonge leeftijd door middel van het onderwijs te behoeden voor deze sociale valkuil. Het VMBO en MBO spelen daarin een sleutelrol. Het is nodig de jonge mensen die dit onderwijs volgen op te vangen in kleinere klassen met veel persoonlijke en deskundige aandacht gebaseerd op hun persoonlijke talenten. Het leren van een vak in een duidelijk gestructureerd leerproces is eveneens van groot belang. Dit is een dure operatie maar de maatschappelijke kosten verbonden aan non- participatie en erger zijn vele malen groter.