“Het Nederlandse bedrijfsleven beseft dat digitalisering van strategisch belang is voor zijn voortbestaan. (…) Investeren in (nieuwe) technologie is vaak maar het halve werk. De zwakste schakel is vrijwel overal de menselijke factor.”  Dat laatste lijkt de belangrijkste conclusie uit de resultaten van het 2-jaarlijks  onderzoek dat Vlerick Business School (VBS) verricht naar digitale transformatie bij grote Nederlandse bedrijven en waarvan de resultaten nu worden gepubliceerd door Het Financieele Dagblad: Digitale Transformers 2018.

Digitaal transformeren loopt vast bij veruit de meeste organisaties, zo blijkt uit dit onderzoek, en da’s meer dan jammer want de volgende stap in ‘digitaal transformeren’ staat nu voor je deur:

Robotica x Kunstmatige Intelligentie = (een) Revolutie!

Aan het einde van de negentiende eeuw ontstonden voor het eerst politieke partijen waardoor de relatie tussen kiezers en gekozene in het geding kwam. Politieke partijen ontwikkelden zich tot een balans tussen hardnekkige opportunisme en onverzettelijke overtuiging. Staatsburgers werden Partijgangers.  Er ontstonden naast elkaar netwerken van katholieke, protestante, socialistische en neutraal liberale organisaties  die in alle politieke, sociale en culturele behoeften voorzagen. Alles keurig naast elkaar. Alles keurig met zijn eigen kleur. En op den duur met vertakkingen tot in de kleinste dorpen. De verzuiling heeft daarmee niet alleen de politiek gedemocratiseerd en de band tussen het lokale en nationale niveau verstrekt, maar ook het belang van de politiek aanmerkelijk vergroot.

Bedrijven zijn fors afgeslankt. De Digitale Revolutie stelden  bedrijven instaat de routinematige soorten werk, die het makkelijkst te beschrijven en te kwantificeren zijn, te automatiseren of uit te besteden. De taken die overblijven komen neer op het cognitief veeleisende werk van de bedrijfsstrategie, het design of technische ontwerp van de producten.

De macht in organisaties heeft  traditioneel een piramide structuur en loopt van boven naar beneden. Maar de huidige macht op basis van samenwerking, die ontstaat door de fusie van internet en duurzame technologie, komt tot uiting in een fundamentele herstructurering van de menselijke relaties: ze lopen niet meer van boven naar beneden maar breiden zich zijwaarts uit, en dat heeft gevolgen voor de toekomst van de samenleving.

Kunstmatige intelligentie, machine leren, robotica, drukken hun stempel op de arbeidsmarkt. De vraag wat deze invloed betekent voor de (nieuwe) banen in de nabije toekomst? Is vanuit het perspectief van de werkgever lastig te beantwoorden. Je kan die vraag dan ook beter stellen aan je consument, je afnemer, je klant, je patiënt. Stel het is 2025: bij de aankoop van een product, de afname van een dienst, op welke momenten wil jij dan (nog) contact met een mens?

Op de dag dat iedere bedrijfstak als meest urgente probleem aangeeft Tekort aan Personeel! en econoom Mathijs Bouman opmerkt dat “Nederland bleef zwelgen in de crisis, en vergat zo te werken aan het echte probleem” nl. tekort aan medewerkers, wordt het v.w.b. de arbeidsmarkt ook dringend tijd na te denken over de nabije toekomst. Disruptieve technologieën als robotica, kunstmatige intelligentie, machine leren zijn, ook al besef je dat misschien niet (en pas je dat in je organisatie, zoals je vermoedt, nog maar nauwelijks toe), dagelijkse realiteit. Bij al die mogelijkheden op de arbeidsmarkt vragen maar weinig werkgevers en hun medewerkers zich af of hun organisatie resp. hun baan binnen relatief korte tijd op het spel staat. Als zij dat al doen dan is vervolgens het antwoord op de vraag: ‘welke, mogelijk nog niet bestaande, banen komen er in de toekomst beschikbaar o.i.v. disruptieve technologieën als kunstmatige intelligentie e.d.?’ door hen nauwelijks te formuleren. Daarom draaide ik deze week de vraag om.

De val in 1991 van de Sovjet- Unie kwam 499 jaar na de expeditie van Columbus, en daarmee werd een tijdperk afgesloten. Voor het eerst in 500 jaar zetelde de macht niet langer in Europa, en was Europa niet langer het middelpunt van internationale mededinging. Na 1991 waren de VS de enige wereldmacht, het brandpunt van de internationale verhoudingen.

Binnen de internationale handel, en dus het mondiale stelsel, vond een ongekende verschuiving plaats. De Amerikaanse heerschappij over de wereldzeeën betekent dat de VS zich niet alleen kan inlaten met de maritieme wereldhandel, maar deze ook naar eigen inzichten en belangen in niet geringe mate kan sturen. In het algemeen gaven de VS het internationale handelsstelsel vorm (negentig procent van het internationale goederenvervoer en twee derde van het olietransport gaat over zee) door toegang tot de uitgestrekte Amerikaanse markt als machtsmiddel te gebruiken en zo het gedrag van anderen landen te beïnvloeden. Het was dan ook geen verrassing dat de VS, behalve door hun natuurlijke rijkdommen, een enorme welvaart verwierven dankzij hun zeemacht en dat de Sovjet- Unie, geheel ingesloten door land, daar tegen gewoon niet kon concurreren.

“Ik ben net zo trots op de dingen die we niet hebben gedaan als op de dingen die we wel hebben gedaan. Innoveren betekent dat je tegen duizenden dingen nee zegt.” (Steve Jobs).

Toch zie ik als consultant bij Leissner & Van der Molen, dat veel organisaties worstelen om dit in de praktijk te brengen. Innoveren is een “wapenwedloop” geworden waarbij we snel ja zeggen op de innovatieve technieken die op dat moment trending zijn.

Ook tegen die methodes die lastig te implementeren zijn en waar vaak een flink prijskaartje aan hangt. Zonde want een kwestie van vaker nee zeggen betekent slimmer innoveren en dat is goud waard!

Door de combinatie van interactieve communicatie en draadloze techniek brak in het laatste decennium van de twintigste eeuw het nieuwe tijdperk van kennis- en innovatie aan. Vanwege alle aandacht voor de kredietcrisis is er tot dusver onvoldoende gekeken naar de fundamentele maatschappelijke veranderingen die het gevolg waren van de overgang van het industriële tijdperk naar het kennis-en innovatietijdperk. In mijn essay uit 2008 over “kansen na de crisis” geef ik onder meer aan wat de belangrijkste veranderingen zijn die met elkaar de basis vormen voor een nieuwe werkelijkheid in het kennis-en innovatietijdperk.

Het expliciete strategische doel van de organisatie bepaalt acties en richting. Het legt de basis voor winstmaximalisatie en continuïteit. Het impliciete bestaansrecht van de organisatie bepaalt de maatschappelijke rol: wat wil de organisatie aan de maatschappij bijdragen? Deze laatste rol faciliteert het strategisch doel en legt de basis voor het realiseren van dat doel. Beiden kunnen correleren: Visie <=> Missie, maar d.i. niet altijd het geval. Als dat niet het geval is, kan dit tot onrust leiden onder de medewerkers, aandeelhouders, stakeholders: wil een organisatie voldoen aan het impliciete doel, het bestaansrecht, dan kan dat het financiële doel onder druk zetten. Kan het ook anders?

“Bedrijven die vrouwen producten en diensten aanbieden en daarvoor het geld van vrouwen accepteren, dienen hen vanaf dag 1 gelijkwaardig deel te laten zijn van hun bedrijfsmodel. Vrouwen brengen geen bezoek aan de zakenwereld of de wereld van de atletiek. Wij leven hier nu ook.” v/m NIKE atlete Lauren Fleshman in reactie op het artikel dat zaterdag verscheen in the New York Times At Nike, Revolt Led by Women Leads to Exodus of Male Executives. Een anonieme enquête ingevuld door werknemers van NIKE heeft ongemakkelijk, oneerlijk en zelfs seksistisch gedrag aan het licht gebracht. NIKE blijkt te beschikken over a frat boy culture, een ‘opgeschoten jongens cultuur’: Just Do It!

Wat de eerste dag van de hoorzittingen met Mark Zuckerberg duidelijk maakte, is dat veel Amerikaanse wetgevers totaal onwetend zijn als het gaat om technologie van de 21e eeuw. De vraag is of dit ook geldt voor onze wetgevers, onze beleidsmakers, deze onwetendheid? (zeer) Waarschijnlijk ook.

“Vandaag is een nieuwe generatie zelflerende computers begonnen om elk aspect van ons leven opnieuw vorm te geven. Onbegrijpelijke hoeveelheden gegevens worden gemaakt, geïnterpreteerd en teruggekoppeld aan ons in een tsunami van apps, persoonlijke assistenten, slimme apparaten en gerichte advertenties. Vertrouw jij deze computer?” lezen we bij de vrijdag verschenen doc. Do You Trust this Computer?

“Iedereen die toekijkt voelt hoe verbazingwekkend dit is. Je kijkt door de lens en je ziet hoe in het lichaam van de vrouw de robot de eierstok vasthoudt. Op dat moment rust de menselijkheid in de handen van een robot, letterlijk. Mensen zeggen dat dit de toekomst is. Maar het is niet de toekomst, het is het heden.” ’23 in de docu DoYouTrustThisComputer. We zien een gynaecoloog die in de operatiezaal het Da Vinci Surgical system hanteert.