Tegendraads Besturen

"Meer managers schadelijk voor de productiviteit." Onderzoek van de TU Delft constateert een toenemende managers-bureaucratie. Het betreffende onderzoek heb ik hier voor mij; ik citeer: "De alsmaar uitdijende managersbevolking heeft als gevolg een afname van de arbeidsproductiviteit én van het tempo van technologische vooruitgang." En: "De belangrijkste oorzaak van de negatieve productiviteitseffecten wordt gezocht in de hoge mate van sturing, coördinatie, controle en (loon-)ongelijkheid waardoor de betrokkenheid en motivatie van werknemers om kennis, ervaring en vaardigheden in te zetten ten bate van de onderneming afnemen."
Minder is meer

Hoe groter en complexer hoe lastiger bestuurbaar. Synergie en besparen op de overhead! Wie gelooft er nog in; 1+1 is geen 3, zelfs geen 2! Durf-kapitalisten weten dat al lang en verdienen dik geld door grote concerns te ontmantelen. De onderdelen los van elkaar blijken veel meer waard dan met elkaar binnen één bedrijf. Op eigen initiatief gaan sommige bedrijven hier ook toe over. DSM en Numico al eerder, nu ook Unilever, AkzoNobel en TNT. Splitsen, afstoten, scheiden, isoleren, onderhands verkopen.

Maak groot klein?

Waarom ‘besturen' in grote organisaties niet terugbrengen tot het cultiveren van ‘de menselijke maat': overzichtelijke eenheden met een duidelijke eigen verantwoordelijkheid voor specifieke taken en klanten. De term ‘Raad van Bestuur' afschaffen; dit creert alleen maar onnodige afstand. Er is een directie met een kleine staf en er zijn werkmaatschappijen. Het besturen beperken tot het verschaffen van inzicht in de behaalde resultaten; en ingrijpen als de unit in de rode cijfers belandt. Het coördineren beperken tot zaken die direct verbonden zijn met duidelijke concurrentie voordelen en tot het uitwisselen van vondsten, ideeen en ervaringen in het beter presteren. Dan kunnen we de verantwoordelijkheid houden waar die thuishoort: bij de mensen die het feitelijke werk doen. Er zijn fraaie voorbeelden van bedrijven die zelfs in een moeilijke markt met een dergelijk ontwerp uitstekende resultaten boeken. Neem bijvoorbeeld de Van der Leegte Groep: Deze internationale industriële onderneming is gespecialiseerd in bussenbouw en in alle varianten van metaalbewerking en kunststofverwerking. VDL beschikt over een klein hoofdkantoor en ca. 70 op produkt gespecialiseerde werkmaatschappijen of businessunits van gemiddeld 100 werknemers, verspreid over 13 landen. De beperkte grootte van de business units heeft goede redenen: Beter onderling contact, slagvaardiger, beter inzicht in kosten en opbrengsten. Alle werkmaatschappijen zijn simpel georganiseerd - zo plat als een dubbeltje: één directeur, één bedrijfsleider en de medewerkers. Niet bepaald een overdadige management-bureaucratie!?De cijfers van VDL over 2006 laten wederom uitstekende resultaten zien.

Hoed u voor de bestuurlijke reflex?
Het klinkt simpel. Waar het op vastloopt is een gebrek aan ervaring en vertrouwen in dit type besturing. Als het wat spannender wordt spelen de emoties op en vallen we terug in het vertrouwde en ‘natuurlijke' controle- en beheersingsdenken. Ook op de werkvloer! "Zeg maar wat we moeten doen, de rest is toch maar flauwekul!"? Een strakke besturing en meer controles zijn nog steeds de normale bestuurlijke reflexen.

Willem Mastenbroek

Deze column is 2 februari jl ook gepubliceerd in het FD.

Een uitgebreidere versie is te vinden op www.innovatieforganiseren.nl