Zeespiegelstijging: We zijn bereid Zeeland op te geven.

Tijdens een Master Class Persoonlijk Leiderschap, begin 2020, bespraken we het essay ‘Het Water Komt‘ van Rutger Bregman. De vraag was: wat mag het kosten, niet alleen in geld, om ons te beschermen tegen het water? In de dialoog die volgde reageerde één van de studenten, een medewerker van het Zeeuws waterschap: ‘We zijn bereid Zeeland op te geven.’…. Hilariteit alom. Voor mij was dat antwoord, zeker ‘in het licht van’ deze MC, toch meer serieus en mijn vraag was dan ook ‘Is dit een Freudiaanse verspreking?’ (NB; ‘Een freudiaanse verspreking onthult onbedoeld wat, wellicht onbewust of ontkend, belangrijk is in de geest van de spreker, wat hij wenst en wat hem bezighoudt’).

Zeeland is een mooie provincie met sympathieke mensen. In een vorige carrière heb ik er 7 jaar gewoond en werden er onze 2 oudste dochters geboren; Zeeuwse meisjes idd. Zeeland kent ca. 383.000 inwoners en ca. 39.000 bedrijven. Zeeland beschikt over een wereldwijd uniek en imposant bouwwerk: de Deltawerken, voor nu ‘Deltawerken 1.0’ die een investering hebben gevraagd van ruim € 5 miljard. Ben je er nooit geweest dan is het een aanrader Deltapark Neeltje Jans te bezoeken, zeker nu het nog kan.

Zeespiegelstijging, extremere zomerbuien, langdurige droogte en/of hitte, hoog- resp laagwater in rivieren, orkanen en stormen, sterk veranderd stedelijk klimaat, …. Het (b)lijkt allemaal ‘kommer & kwel’ in KNMI’s ‘Klimaatsignaal’21: hoe staat het ervoor met het klimaat in Nederland?‘ rapport. In dat rapport is een apart hoofdstuk, 4, besteed aan de stijging van zeespiegel. “De zeespiegel is wereldgemiddeld van 1901 tot 2018 met ongeveer 20 centimeter gestegen. Deze stijging gaat steeds sneller; tussen 2006 en 2018 met 3,7 mm per jaar. (….) De zeespiegel zal als gevolg van klimaatverandering de komende honderden jaren onvermijdelijk blijven stijgen, maar de snelheid waarmee hangt af van de hoeveelheid broeikasgassen die de wereld blijf uitstoten. (….) Ook al gaat de zeespiegelstijging de afgelopen jaren in Nederland iets langzamer dan wereldwijd gemiddeld, zeker is dat Nederland niet uit de pas blijft lopen met het wereldgemiddelde. De Noordzee staat immers in directe verbinding met de oceanen. De zeespiegel zal ook in Nederland steeds sneller gaan stijgen. Als delen van de Antarctische IJskap instabiel worden, dan kan die versnelling na 2050 flink toenemen.”

Het KNMI i.s.m. the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) gaan uit van een zeespiegelstijging van 1,2m tot 2 m aan het einde van deze eeuw. Ook al wordt er in het rapport geen woord besteed aan de Deltawerken 1.0, duidelijk is dat onze waterwerken als geheel niet zijn voorbereid op e.d. stijging i.c.m. toenemende windkracht, zelfs al bedraagt die stijging ‘maar’ 1,2 m. Het KNMI constateert maar adviseert aan publieke en private partijen niet ‘meer’ dan: “Daarmee wordt eens te meer onderstreept hoe belangrijk het is om – samen met andere landen – de uitstoot van broeikasgassen fors te verminderen.” Dat vraagt om een strategie, dat vraag om scenario’s.

Ook al zijn we voorlopig nog niet verlost van de gevolgen van Covid-19, 0211 a.s. weten we voor de korte termijn meer, toch is het nu tijd om ‘klimaatverandering’ en de gevolgen daarvan voor je organisatie, voor je continuïteit, voor de effectieve besteding van gemeenschapsgeld, op te nemen in de strategie van zowel je private als je publieke organisatie; hoog tijd zelfs. Het is een goede gewoonte om bij het formuleren van je strategie toekomst scenario-denken toe te passen. Betrek daarbij je stakeholders zoals je medewerkers, je toeleveranciers en afnemers, je burgers, verzamel data, volg trends, extrapoleer etc.

Om je een voorbeeld te geven in lijn met de opmerking ‘We zijn bereid Zeeland op te geven’ in het kort ‘scenario-denken Deltawerken 2.0’.

Scenario 1 We geven Zeeland op, terug aan de natuur.

Om de kust te beschermen zijn, over de hele kuststrook, ‘Deltawerken 2.0’ nodig. Daarbinnen is Zeeland, en zijn de Zuid-Hollandse eilanden, ‘de zwakke schakel’. De ‘verdedigingslinie’ verder in het binnenland vestigen kan een aanzienlijke besparing opleveren. Dat betekent dat de nog aanwezige Zeeuwen verplaatst dienen te worden. ‘Geluk bij een ongeluk’ (sic.) is dat de Zeeuwse bevolking in rap tempo vergrijst “Vergrijzing is de belangrijkste trend, de bevolking van Zeeland wordt steeds ouder.” signaleert de Provincie Zeeland. CBS vult aan: in Zeeland wonen de meeste 95 plussers per 100.000 inwoners, momenteel zijn dat ca. 500 Zeeuwen.

Dat stimuleren van emigratie uit Zeeland, de besparing op de investering in infrastructuur draagt bij aan de vergoeding voor onteigening/verplaatsing, betekent ook dat immigratie naar Zeeland de komende decennia tot een minimum beperkt dient te worden en tijdelijk dient te zijn in nood- of uitzonderingssituaties als de opvang van asielzoekers. Overigens en ter geruststelling: natuurlijke groei in de vorm van geboortes zijn uiteraard toegestaan. De vraag is vervolgens: waar geef je je kind een toekomst?

Scenario 2 We behouden Zeeland.

Het is lastig zo niet onmogelijk nu al een inschatting te maken van de investeringen die ‘Deltawerken 2.0’ met zich meebrengen. Zoals je merkt ben ik geen waterbouwkundig ingenieur maar ik schat in dat we zowel in de wetenschap als in de commercie voldoende knappe M/V koppen hebben die in de komende decennia met inventieve beschermingsoplossingen kunnen komen. Vraag is alleen ‘wat mag dat kosten?’. Het budget voor Deltawerken 1.0 is uiteindelijk 5x overschreden. (niet alleen) Als je kiest voor het behoud van Zeeland dan dien je op korte termijn als reservering van de benodigde financiële middelen klimaatbelasting in te voeren. ‘Voorkomen is beter dan….’, je weet dat wel.

Scenario 3 We doen niets.

Over het algemeen is dit een gezonde basishouding omdat het maken van voorspellingen gebaseerd op data uit het verleden steeds lastiger wordt. Ontwikkelingen in omgeving en natuur zijn voor ons nog vaak onverwacht, grillig en disruptief: we lopen vaak/steeds achter de feiten aan. In reactie op het KNMI rapport stelt een hoogleraar “Met dubbele dijken kun je leven in Randstad misschien 300 jaar rekken.” Nog even los van de vraag ‘hoe dan?’, durf ik zo’n voorspelling niet aan en dat niet alleen omdat ik dat niet meer meemaak; verwacht ik.

Aan de andere kant, en zoals ex-Google topman Mo Gawdat opmerkt in zijn nieuwe boek ‘Griezelig Slim’: “Het duurt niet lang meer tot kunstmatige intelligentie slimmer is dan de mens. Dat kan in 2029 zijn, in 2039, maakt niet uit. Slimmer, en met veel meer kennis.” M.a.w.: wie weet lost AI dit voor ons op. Dus afwachten maar, reageren op dat wat er gebeurt, en ‘fingers crossed‘. De coronapandemie heeft iig ook geleerd dat we diepe zakken hebben…..

Los van deze ‘gedachtenoefening’ en los van dat wat de overheid namens ons gaat doen, adviseer ik je toch om samen met je team de dialoog aan te gaan over de (mogelijke) betekenis en gevolgen van de klimaatverandering voor hen en voor je organisatie.

Zie ook ‘Zeespiegelstijging van 1m maak je niet mee, overstromingen en zware windstoten wel; ‘Après moi, le déluge’?‘

060623

Op het moment van publicatie ‘sneeuwt dit rapport een beetje onder: ‘In het Kennisprogramma Zeespiegelstijging wordt onderzoek gedaan om beter in beeld te krijgen hoe Nederland kan omgaan met zeespiegelstijging in de toekomst.’ Laat ik het zo zeggen: er komt van alles op ons af en dan vooral zeewater…..

Bron: Systeemverkenningen Kennisprogramma Zeespiegelstijging | Publicatie | Rijksoverheid.nl

010223

70 jaar watersnoodramp meldt de NOS vandaag. In dat programma merkt Marjolijn Haasnoot van de Universiteit Utrecht op: “De zeespiegel blijft stijgen. Nederland gaat er heel anders uitzien.”

Vervolgens vraag ik aan ChatGPT welke scenario’s kunnen worden geadviseerd m.b.t. je organisatiestrategie.

071221

De Nederlandsche Bank: ‘Banken hebben slecht zicht op hun klimaatrisico’s’. FD.nl. Dat geldt (zéér) waarschijnlijk niet alleen voor de banken.

Zie ook: Op weg naar een duurzame balans. DNB.nl

061221

1. Om de gevolgen van klimaatverandering niet af te wentelen op toekomstige generaties moet het water- en bodemsysteem leidend zijn in de ruimtelijke inrichting van Nederland en daarmee ook bij de woningbouwopgave (qua locatiekeuze en bouwwijze). We moeten daarbij beter aansluiten bij de karakteristieken en natuurlijke dynamiek van het water- en bodemsysteem van onze delta. Gezien de gevolgen van klimaatverandering op langere termijn wordt dit steeds belangrijker.
2. Het is van wezenlijk belang dat bij investeringen in de woningbouw nu reeds rekening wordt gehouden met de effecten van klimaatverandering. Effecten die deels nu al manifest zijn, maar zich in de toekomst kunnen versterken en versnellen. Dit om te voorkomen dat we nu investeringen doen waar we later spijt van krijgen.

Bron: Briefadvies Deltacommissaris woningbouw en klimaatadaptatie (Spoor 2).

NOS reageerde op dit rapport met het bericht ‘820.000 woningen gepland in gebied dat kwetsbaar is door klimaatverandering‘. En wat te denken van de panden, woningbouw en bedrijfsmatig, die zich al in dat kwetsbare gebied bevinden? Mogelijk dat ‘Groningen’ hier mee in het niet valt…..

271121

Bron NRC.nl

Willem E.A.J. Scheepers, zowel docent als adviseur op organisatie ontwikkeling, auteur van het recent verschenen  ‘Leiden en Lijden tijdens Coronacrisis‘. willem@willemscheepers.nl