We zijn bereid Zeeland op te geven

Tijdens een Master Class Persoonlijk Leiderschap, begin 2020, bespraken we het essay 'Het Water Komt' van Rutger Bregman. De vraag was: wat mag het kosten, niet alleen in geld, om ons te beschermen tegen het water? In de dialoog die volgde reageerde één van de studenten, een medewerker van het Zeeuws waterschap:

We zijn bereid Zeeland op te geven.

Hilariteit alom. Voor mij was dat antwoord, zeker 'in het licht van' deze MC, toch meer serieus en mijn vraag was dan ook 'Is dit een Freudiaanse verspreking?' (NB; 'Een freudiaanse verspreking onthult onbedoeld wat, wellicht onbewust of ontkend, belangrijk is in de geest van de spreker, wat hij wenst en wat hem bezighoudt').

Zeeland is een mooie provincie met sympathieke mensen. In een vorige carrière heb ik er 7 jaar gewoond en werden er onze 2 oudste dochters geboren; Zeeuwse meisjes idd. Zeeland kent ca. 383.000 inwoners en ca. 39.000 bedrijven. Zeeland beschikt over een wereldwijd uniek en imposant bouwwerk: de Deltawerken, voor nu 'Deltawerken 1.0' die een investering hebben gevraagd van ruim € 5 miljard. Ben je er nooit geweest dan is het een aanrader Deltapark Neeltje Jans te bezoeken, zeker nu het nog kan.

Zeespiegelstijging, extremere zomerbuien, langdurige droogte en/of hitte, hoog- resp laagwater in rivieren, orkanen en stormen, sterk veranderd stedelijk klimaat, .... Het (b)lijkt allemaal 'kommer & kwel' in KNMI's 'Klimaatsignaal’21: hoe staat het ervoor met het klimaat in Nederland?' rapport. In dat rapport is een apart hoofdstuk, 4, besteed aan de stijging van zeespiegel.

De zeespiegel is wereldgemiddeld van 1901 tot 2018 met ongeveer 20 centimeter gestegen. Deze stijging gaat steeds sneller; tussen 2006 en 2018 met 3,7 mm per jaar. (....) De zeespiegel zal als gevolg van klimaatverandering de komende honderden jaren onvermijdelijk blijven stijgen, maar de snelheid waarmee hangt af van de hoeveelheid broeikasgassen die de wereld blijf uitstoten. (....) Ook al gaat de zeespiegelstijging de afgelopen jaren in Nederland iets langzamer dan wereldwijd gemiddeld, zeker is dat Nederland niet uit de pas blijft lopen met het wereldgemiddelde. De Noordzee staat immers in directe verbinding met de oceanen. De zeespiegel zal ook in Nederland steeds sneller gaan stijgen. Als delen van de Antarctische IJskap instabiel worden, dan kan die versnelling na 2050 flink toenemen.

Het KNMI i.s.m. the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) gaan uit van een zeespiegelstijging van 1,2m tot 2 m aan het einde van deze eeuw. Ook al wordt er in het rapport geen woord besteed aan de Deltawerken 1.0, duidelijk is dat onze waterwerken als geheel niet zijn voorbereid op e.d. stijging i.c.m. toenemende windkracht, zelfs al bedraagt die stijging 'maar' 1,2 m. Het KNMI constateert maar adviseert aan publieke en private partijen niet 'meer' dan:

Daarmee wordt eens te meer onderstreept hoe belangrijk het is om – samen met andere landen – de uitstoot van broeikasgassen fors te verminderen.

Dat vraagt om een strategie, dat vraag om scenario's.

Ook al zijn we voorlopig nog niet verlost van de gevolgen van Covid-19, 0211 a.s. weten we voor de korte termijn meer, toch is het nu tijd om 'klimaatverandering' en de gevolgen daarvan voor je organisatie, voor je continuïteit, voor de effectieve besteding van gemeenschapsgeld, op te nemen in de strategie van zowel je private als je publieke organisatie; hoog tijd zelfs. Het is een goede gewoonte om bij het formuleren van je strategie toekomst scenario-denken toe te passen. Betrek daarbij je stakeholders zoals je medewerkers, je toeleveranciers en afnemers, je burgers, verzamel data, volg trends, extrapoleer etc.

Om je een voorbeeld te geven in lijn met de opmerking 'We zijn bereid Zeeland op te geven' in het kort 'scenario-denken Deltawerken 2.0'.

Scenario 1 We geven Zeeland op, terug aan de natuur.

Om de kust te beschermen zijn, over de hele kuststrook, 'Deltawerken 2.0' nodig. Daarbinnen is Zeeland, en zijn de Zuid-Hollandse eilanden, 'de zwakke schakel'. De 'verdedigingslinie' verder in het binnenland vestigen kan een aanzienlijke besparing opleveren. Dat betekent dat de nog aanwezige Zeeuwen verplaatst dienen te worden. 'Geluk bij een ongeluk' (sic.) is dat de Zeeuwse bevolking in rap tempo vergrijst "Vergrijzing is de belangrijkste trend, de bevolking van Zeeland wordt steeds ouder." signaleert de Provincie Zeeland. CBS vult aan: in Zeeland wonen de meeste 95 plussers per 100.000 inwoners, momenteel zijn dat ca. 500 Zeeuwen.

Dat stimuleren van emigratie uit Zeeland, de besparing op de investering in infrastructuur draagt bij aan de vergoeding voor onteigening/verplaatsing, betekent ook dat immigratie naar Zeeland de komende decennia tot een minimum beperkt dient te worden en tijdelijk dient te zijn in nood- of uitzonderingssituaties als de opvang van asielzoekers. Overigens en ter geruststelling: natuurlijke groei in de vorm van geboortes zijn uiteraard toegestaan. De vraag is vervolgens: waar geef je je kind een toekomst?

Scenario 2 We behouden Zeeland.

Het is lastig zo niet onmogelijk nu al een inschatting te maken van de investeringen die 'Deltawerken 2.0' met zich meebrengen. Zoals je merkt ben ik geen waterbouwkundig ingenieur maar ik schat in dat we zowel in de wetenschap als in de commercie voldoende knappe M/V koppen hebben die in de komende decennia met inventieve beschermingsoplossingen kunnen komen. Vraag is alleen 'wat mag dat kosten?'. Het budget voor Deltawerken 1.0 is uiteindelijk 5x overschreden. (niet alleen) Als je kiest voor het behoud van Zeeland dan dien je op korte termijn als reservering van de benodigde financiële middelen klimaatbelasting in te voeren. 'Voorkomen is beter dan....', je weet dat wel.

Scenario 3 We doen niets.

Over het algemeen is dit een gezonde basishouding omdat het maken van voorspellingen gebaseerd op data uit het verleden steeds lastiger wordt. Ontwikkelingen in omgeving en natuur zijn voor ons nog vaak onverwacht, grillig en disruptief: we lopen vaak/steeds achter de feiten aan. In reactie op het KNMI rapport stelt een hoogleraar "Met dubbele dijken kun je leven in Randstad misschien 300 jaar rekken." Nog even los van de vraag 'hoe dan?', durf ik zo'n voorspelling niet aan en dat niet alleen omdat ik dat niet meer meemaak; verwacht ik.

Aan de andere kant, en zoals ex-Google topman Mo Gawdat opmerkt in zijn nieuwe boek 'Griezelig Slim': "Het duurt niet lang meer tot kunstmatige intelligentie slimmer is dan de mens. Dat kan in 2029 zijn, in 2039, maakt niet uit. Slimmer, en met veel meer kennis." M.a.w.: wie weet lost AI dit voor ons op. Dus afwachten maar, reageren op dat wat er gebeurt, en 'fingers crossed'. De coronapandemie heeft iig ook geleerd dat we diepe zakken hebben.....

Los van deze 'gedachtenoefening' en los van dat wat de overheid namens ons gaat doen, adviseer ik je toch om samen met je team de dialoog aan te gaan over de (mogelijke) betekenis en gevolgen van de klimaatverandering voor hen en voor je organisatie.

Zie ook 'Zeespiegelstijging van 1m maak je niet mee, overstromingen en zware windstoten wel; ‘Après moi, le déluge’?'

Er is nu ook een chatbot op het thema klimaatverandering.

Climate Guardian.

260124

"Volgens Fransje Hooimeijer, TU Delft, staan we nu voor een inhaalslag, maar moeten we daarbij wel vooruitkijken naar de 22ste eeuw. De Noordzee staat steeds hoger, polders worden steeds dieper, rivieren hebben meer ruimte nodig. "Als we vooruit kijken, weten we wat we nu anders moeten doen.

Dat besef is in de praktijk nog niet geland, zegt haar Delftse collega Reinout Kleinhans. De stedenbouwkundige wijst op buitendijkse bouwplannen bij Arnhem en een nieuw dorp in de diepste polder van Nederland. "In principe betekent water en bodem sturend dat we op lange termijn aanzienlijk minder ruimte hebben voor woningbouw."

Niet alleen voor woningbouw, lijkt me.

Bij het artikel 'Meer mensen, minder ruimte: het woningtekort is niet zomaar opgelost' staat een interessante 'Geschiktheidskaart Bebouwing'.

070124

Aangezien we daarnaast het water van de Maas en het regenwater dat 's winters in Nederland zelf valt nog moeten afvoeren, zouden bij verdere afdamming van de rivieren dus gemalen van een totaal andere orde nodig zijn.

Je kunt er gelijk een kerncentrale naast bouwen om ze van energie te voorzien, stelt Maarten Kleinhans, hoogleraar riviermondingen aan de Universiteit Utrecht. "En als de pompen falen tijdens een hoogwater, hebben we heel weinig tijd, zegt Haasnoot."

Klimaatdilemma voor Nederland: hoe lozen we de rivieren in een steeds hogere zee? (nos.nl)

Zo lost de ene uitdaging de andere op (sic).

Waarschijnlijk wordt het nu toch tijd dat je nadenkt over verhuizen, niet alleen van je bedrijf, ook van jezelf.

101123

"De oplossingsrichtingen ‘Beschermen open’, ‘Beschermen gesloten’ en ‘Zeewaarts’ zijn vooral gericht op het behoud van leefbaarheid van Nederland door het nemen van technische maatregelen.

In de oplossingsrichting ‘Mee bewegen’ is het water leidend en passen we het toekomstig ruimtegebruik geleidelijk aan naar een meer water bestendige inrichting. Dat wil zeggen: veel meer dan in de andere oplossingsrichtingen verbetert in laag Nederland de weerbaarheid tegen watertekort, verzilting, wateroverlast en vaker optredende overstromingen. De transities die de komende tijd moeten plaatsvinden in de landbouw, woningbouw en duurzame energie kunnen we daarvoor al benutten. Bijvoorbeeld door de economieën van hoog Nederland in het oosten en zuiden te versterken en daar mee de kwetsbaarheid van Nederland voor de gevolgen van zeespiegelstijging te verminderen.

Veel meer dan de andere oplossingsrichtingen impliceert ‘Meebewegen’ een transitie naar een compleet andere inrichting van Nederland."

Op het moment dat ik dit lees in de 'Tussenbalans van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Hoe kan Nederland de stijging van de zeespiegel aan?' zie ik tussen het scenario 'Meebewegen' een duidelijke overeenkomst met het hiervoor aangehaalde 'We doen niets' scenario: meebewegen dus.

091023

"Met de klimaatscenario’s kan iedereen de gevolgen van veranderingen in het klimaat en extreem weer in kaart brengen om Nederland ook in de toekomst veilig en bewoonbaar te houden. De nieuwe klimaatscenario's worden bijvoorbeeld gebruikt om de Nationale Adaptatie Strategie te actualiseren. En ook worden de Deltascenario's van het Deltaprogramma (mede) op de scenario's gebaseerd. Verder kunnen provincies, gemeentes, waterschappen, bedrijven en burgers de scenario's gebruiken om zich voor te bereiden op een veranderend klimaat."

Handig deze klimaatscenario’s van het KNMI. Sommige scenario's mogen dan ogenschijnlijk ver in de toekomst liggen, da's met het oog op je organisatiestrategie allemaal relatief.

KNMI'23-klimaatscenario's

180923

Van klimaatverandering via klimaatcrisis naar klimaatmanipulatie. Het rapport van het Stockholm Resilience Centre maakt 'wat' los.
Wie had gedacht dat we het al zo snel over het manipuleren cq beïnvloeden van het klimaat zouden hebben, het is pas 2023.....

Klimaatmanipulatie is het zgn Plan B: "Technieken om de zon te weren - zoals wolken witter maken of zonlichtwerende stofdeeltjes in de atmosfeer pompen - ze staan nu nog in de kinderschoenen. Maar misschien redden ze onze kinderen en kleinkinderen ooit van catastrofale natuurrampen?"

Dat laatste is natuurlijk een te waarderen visie maar ook omdat de natuur een eigen 'wil' lijkt te hebben, heeft niemand een idee hoe dat manipuleren over tientallen of honderden jaren uitpakt. Conclusie voor nu: "Klimaatmanipulatie leidt af van het belangrijkste doel: minder CO2 uitstoten." Idd.

Er zijn ook wetenschappers die van mening zijn dat kunstmatige intelligentie een bijdrage kan leveren. Is 'iets' voor te zeggen, als wij er zelf niet meer uitkomen....
Overigens, het zal je niet verbazen, ook hier komt Elon Musk voorbij.

Sundown Side Up.....

130923

"De levensondersteunende systemen van de aarde zijn zo beschadigd dat de planeet “ver buiten de veilige operationele ruimte voor de mensheid” ligt, waarschuwen wetenschappers.
Uit hun beoordeling bleek dat zes van de negen ‘planetaire grenzen’ waren overschreden vanwege door de mens veroorzaakte vervuiling en vernietiging van de natuurlijke wereld.

De planetaire grenzen zijn de grenzen waarbinnen belangrijke mondiale systemen, zoals het klimaat, het water en de diversiteit aan wilde dieren, waarbuiten het vermogen van deze systemen om een gezonde planeet in stand te houden ernstig in gevaar is.

Door de doorbroken grenzen zijn de systemen ver verwijderd van de veilige en stabiele toestand die bestond vanaf het einde van de laatste ijstijd, 10.000 jaar geleden, tot aan het begin van de industriële revolutie. De hele moderne beschaving ontstond in deze periode, het Holoceen genoemd."

The Guardian citeert voor dit artikel uit meerdere recent verschenen rapporten zoals van het Stockholm Resilience Center. Als je om je heen kijkt, heb je die rapporten waarschijnlijk niet nodig....

Conclusie: we zijn op weg naar het #Antropoceen, dit tijdperk zal het einde markeren van 11.700 jaar van een stabiele mondiale omgeving waarin de hele menselijke beschaving zich ontwikkelde en het begin van een nieuw tijdperk, gedomineerd door menselijke activiteiten. Naar verwachting wordt de start van dit nieuwe tijdperk in augustus 2024 afgekondigd.

Bron: Earth ‘well outside safe operating space for humanity’, scientists find | Climate crisis | The Guardian

010823

“Onze studie toont eens te meer de impact aan van de snelle opwarming op de plaatselijke temperaturen in Europa. Het onderstreept de dringende noodzaak voor Europa van zowel de aanpak van de bron van het probleem, als ook beleid gericht op het opvangen van de gevolgen." Concludeert het KNMI - Vaker en warmere hittegolven in Zuid-Europa, Noord-Amerika en China door klimaatverandering

Ivm de 'de dringend noodzaak voor een beleid' gericht op klimaatverandering, vroeg ik GPT-4 naar de risico's voor organisaties als er geen klimaatbeleid is; synopsis van de chat:

Operationele verstoringen: Het meest directe en potentieel schadelijke risico is de impact van extreme weersomstandigheden en natuurrampen op de organisatieprocessen.
Veranderingen in regelgeving en beleid: Naarmate landen evolueren naar een koolstofarme economie, zullen er waarschijnlijk nieuwe regels worden ingevoerd met betrekking tot koolstofemissies, afvalbeheer en energie-efficiëntie.
Kwetsbaarheid van de toeleveringsketen: Klimaatverandering kan instabiliteit veroorzaken in gebieden waar een organisatie haar materialen of componenten koopt.
Reputatieschade: Stakeholders, waaronder klanten, investeerders en werknemers, zijn zich steeds meer bewust van en bezorgd over klimaatverandering.
Overgangsrisico's: Naarmate de wereldeconomie overgaat op een koolstofarm model, kunnen bepaalde sectoren en soorten bedrijven verouderd raken of minder winstgevend worden.
GPT-4: "All these risks are interrelated and can amplify each other, leading to a compounded effect on the organization. The overall impact on the continuity of the organization can be profound, threatening its financial sustainability and long-term viability. Therefore, it is crucial that organizations proactively address the risks associated with climate change."

130723

"De hitte zoals in 2023 zou statistisch gezien maar eens in de 400 jaar moeten voorkomen, een kans van 0,25 per jaar." Drie onmogelijk hete dagen (volkskrant.nl)

Een organisatiestrategie bepaal je voor de middellange termijn, het is sterk aan te raden deze disruptie van de omgeving, de samenleving, en logischerwijs de economie daarin mee te nemen.

060623

Op het moment van publicatie 'sneeuwt dit rapport een beetje onder: 'In het Kennisprogramma Zeespiegelstijging wordt onderzoek gedaan om beter in beeld te krijgen hoe Nederland kan omgaan met zeespiegelstijging in de toekomst.' Laat ik het zo zeggen: er komt van alles op ons af en dan vooral zeewater.....

Bron: Systeemverkenningen Kennisprogramma Zeespiegelstijging | Publicatie | Rijksoverheid.nl

010223

70 jaar watersnoodramp meldt de NOS vandaag. In dat programma merkt Marjolijn Haasnoot van de Universiteit Utrecht op: "De zeespiegel blijft stijgen. Nederland gaat er heel anders uitzien."

Vervolgens vraag ik aan ChatGPT welke scenario's kunnen worden geadviseerd m.b.t. je organisatiestrategie.

071221

De Nederlandsche Bank: 'Banken hebben slecht zicht op hun klimaatrisico’s'. FD.nl. Dat geldt (zéér) waarschijnlijk niet alleen voor de banken.

Zie ook: Op weg naar een duurzame balans. DNB.nl

061221

Om de gevolgen van klimaatverandering niet af te wentelen op toekomstige generaties moet het water- en bodemsysteem leidend zijn in de ruimtelijke inrichting van Nederland en daarmee ook bij de woningbouwopgave (qua locatiekeuze en bouwwijze). We moeten daarbij beter aansluiten bij de karakteristieken en natuurlijke dynamiek van het water- en bodemsysteem van onze delta. Gezien de gevolgen van klimaatverandering op langere termijn wordt dit steeds belangrijker.
Het is van wezenlijk belang dat bij investeringen in de woningbouw nu reeds rekening wordt gehouden met de effecten van klimaatverandering. Effecten die deels nu al manifest zijn, maar zich in de toekomst kunnen versterken en versnellen. Dit om te voorkomen dat we nu investeringen doen waar we later spijt van krijgen.

Bron: Briefadvies Deltacommissaris woningbouw en klimaatadaptatie (Spoor 2).

NOS reageerde op dit rapport met het bericht '820.000 woningen gepland in gebied dat kwetsbaar is door klimaatverandering'. En wat te denken van de panden, woningbouw en bedrijfsmatig, die zich al in dat kwetsbare gebied bevinden? Mogelijk dat 'Groningen' hier mee in het niet valt.....

271121