Tag: Leider

Of het nu de hoofddirectie van NOS Sport is, de directie van Pakhuis De Zwijger, de voor het Groningen drama verantwoordelijke ambtenaren, politici, commerciële partijen, ook recent falen van leiderschap laat nog eens zien dat verantwoordelijkheid nemen en zelfs excuses maken niet in het DNA van onze Nederlandse cultuur zit. Als er überhaupt al excuses worden aangeboden dan gebeurt dat pas na druk van buitenaf.

Argumenten om geen excuses aan te bieden variëren van ‘trial by media‘, ‘vroeger kon dit wel’, ‘ik ben/wij zijn ook slachtoffer’! Zelfs als later zou blijken dat jouw persoonlijke invloed op het drama beperkt was, dan nog is het aan te raden om maar direct je begrip te tonen met de mogelijke slachtoffers door iig aan hen je excuses aan te bieden: je was tenslotte (eind)verantwoordelijk. Door dat na te laten maak je voor de slachtoffers het persoonlijk drama ‘alleen maar’ groter.

Beiden vertrekken nog voordat er een onderzoek plaatsvindt naar dat wat er nu daadwerkelijk is gebeurd in de tijd dat zij leidinggaven aan hun teams. Niet verstandig, zoals we eerder lazen kun je een crisis het best recht in de ogen kijken, maar ook dat past bij een leidinggevende die een dwingende leiderschapsstijl hanteert: ontwijken, zelfs vluchten als het spannend wordt.

Als je de berichten leest die tot nu zijn verschenen over zowel Khadija Arib als over Matthijs van Nieuwkerk dan kun je jezelf ook afvragen hoe het kan dat beiden met een op het eerste oog dwingende leiderschapsstijl zo lang zo succesvol waren?

Omdat er, vermoed ik*, op meerdere werkplekken sprake is van een dwingende leiderschapsstijl, terwijl het team dat of de organisatie die door deze leidinggevenden worden aangestuurd tegelijkertijd zéér succesvol kunnen zijn, ga ik hier op zoek naar het antwoord op die vraag: wat maakt een dwingende leider succesvol? 

Colette is Colette Cloosterman Van Eerd, de zus van Frits van Eerd CEO van JUMBO Supermarkten, de man die momenteel wordt verdacht van en voorlopig vastzit (NB; er is blijkbaar nog geen aanklacht ingediend) in verband met witwaspraktijken.

In een persbericht meldt JUMBO daarover: “Jumbo heeft kennisgenomen van een onderzoek dat momenteel plaatsvindt door de FIOD. Naar wij hebben begrepen richt het onderzoek zich niet op Jumbo. Wel worden er in het kader van het onderzoek vragen gesteld aan Frits van Eerd.” Daarmee krijg je de indruk dat JUMBO Supermarkten in deze casus ‘buiten schot blijft’ maar niets is minder waar, zeker niet bij een familiebedrijf waar CEO én bedrijf voor de buitenwacht één en dezelfde zijn.

Zodra een CEO, of eindverantwoordleijke, besmet is, is het best die rol direct opnieuw in te vullen, al is met de mededeling dat ‘deze functie tijdelijk wordt waargenomen’. Dit vraagt om crisismanagement, een crisis ontwijk je niet.

Te veel, te lang en te weinig resultaat. Voor veel medewerkers is vergaderen niet bepaald een favoriete bezigheid. Bovendien voelt niet iedereen zich even betrokken en gehoord tijdens vergaderingen. En dat is jammer, want inclusief vergaderen – een manier van vergaderen waarbij iedereen de ruimte krijgt – kan de effectiviteit van het overleg enorm verbeteren. En daarmee ook de prestaties van een onderneming.

We vergaderen met z’n allen wat af in ons werkende leven. Toch is lang niet iedereen er dol op. Vergaderingen duren vaak te lang en verlopen niet altijd efficiënt. Hierdoor krijgen mensen het gevoel dat ze hun kostbare tijd beter aan andere dingen kunnen besteden.

En dat terwijl het aantal vergaderingen de afgelopen jaren sterk toenam. Zo blijkt uit het Grote Vergadergeluk Onderzoek – dat de auteurs van het boek ‘Vergader jezelf gelukkig’ (2020) uitvoerden onder bijna 1.600 mensen – dat Nederlanders steeds meer tijd besteden aan (online) vergaderen. Ruim een derde van de ondervraagden zegt 20 tot 40 % van hun werktijd te besteden aan vergaderen. Voor 26% van de mensen is dat 40 tot 60% en 3% van de ondervraagden vergadert zelfs 80 tot 100% van de werktijd.

Sarina Wiegman wint zondag 31 juli 2022 met de Lionesses het ‘UEFA Women’s EURO 2022‘. Dat betekent 2017 ‘revisited‘: 2x achter elkaar winnend coach op een EK met verschillende landenteams eerst Nederland vervolgens Engeland. Er zijn niet veel leidinggevenden die haar dat na doen, ook niet in het bedrijfsleven.

“Sarina is het ontbrekende ingrediënt waar Engeland naar op zoek was.” vertelde de aanvoerder, Leah Williamson, aan een enorme menigte op Trafalgar Square nadat de ploeg het podium had betreden. “Ze heeft ons allemaal bij elkaar gebracht. Ze is een bijzonder persoon en stelt ons als mens op de eerste plaats.” “De manier waarop ze praat is best interessant”, zei de FA-topman Mark Bullingham. “Omdat het niet alleen om succes op het veld gaat, maar om die erfenis. Ze is gewoon een heel transparant persoon met hele sterke waarden.” Na het behalen van het EK in 2017 merkte Foppe de Haan op: “Sarina heeft verstand van mensen, da’s niet onbelangrijk.” Da’s idd niet ‘onbelangrijk’ naast sterke persoonlijke waarden ook nog verstand van mensen, voor een (succesvol) leidinggevende.

In Nederland gaan nu stemmen op om Wiegman aan te stellen als coach van een mannenteam. Ik twijfel er niet aan dat Sarina Wiegman daarvoor klaar is, ik vraag me ‘slechts’ af of de door mannen direct en indirect beheerste kleedkamer daarvoor klaar is. Het zijn nl. niet alleen corpsballen die seksistische uitspraken doen; helaas.

‘Elke dag nemen managers beslissingen over producten, klanten, toewijzing van middelen, beloning van werknemers en meer, dit allemaal op basis van veronderstellingen die nooit kritisch zijn onderzocht, laat staan uitgedaagd. “Ik ben er altijd in geslaagd om het op deze manier te doen en heb er nooit aan gedacht om het anders te doen”, is wat we vaak horen als managers wordt gevraagd waarom ze geen vraagtekens zetten bij praktijken die achteraf, of (al) tussentijds, onjuist bleken te zijn. Maar wanneer sceptici aantonen dat de ideeën die ten grondslag liggen aan praktijken verkeerd, verwarrend of zelfs kostbaar zijn, begrijpen managers en leiders het belang van het systematisch testen van aannames.’

Er is een fundamenteel verschil tussen de academische onderzoeker en praktijkgerichte veranderaar: de onderzoeker probeert om afstand te nemen en zo objectief mogelijk de feiten weer te geven (waardevrij), terwijl de veranderaar een duidelijke intentie en belang heeft, gerelateerd aan het veranderproces. Houd ik (ook) mijn studenten voor. Het sluit aan op dat wat Harvard’s Stefan Thomke en Gary W. Loveman constateren, zie citaat, in hun artikel ‘Act like a Scientist,‘ great leaders challenge assumptions, run experiments, and follow the evidence, gedraag jezelf als een wetenschapper: daag (je) aannames uit, voer experimenten uit en volg de bewijslast.

Niet alleen niet (kunnen) luisteren zien ze als een ‘blinde vlek’, ook vinden eindverantwoordelijken zelf dat ze te zacht zijn voor hun medewerkers, dat ze een gebrek tonen aan empathie, dat ze te weinig tijd steken in het onderhouden van relaties, dat ze onvoldoende feedback geven, dat ze zwak presteren in hun communicatie. Als je maar de juiste vragen stelt, krijg je interessante antwoorden. Overigens, 88% van de CEO’s/eindverantwoordelijken die meededen aan dit onderzoek van Egon Zehnder (EZ) waren mannen. Wellicht ken je de, vaak van vrouwen gehoorde, opmerking tegen mannen: ‘Je hoort het wel, maar je luistert niet.’

Over de vrouwelijke CEO’s constateert het onderzoek: “Het is interessant om op te merken dat vrouwelijke CEO’s nadruk leggen op het verzamelen van feedback vanuit een breed scala aan bronnen, ook zien zij aanzienlijk meer kans dan hun mannelijke tegenhangers om advies  te vragen aan collega-CEO’s, mentoren en familieleden.”

“Het zijn geen slechte mensen. Het zijn stuk voor stuk lieve mensen. Ze zien de grote lijnen niet, maar dat is meer onkunde dan onwil.”, “Medewerkers geven in interviews aan dat er te veel wordt geleund op vertrouwen terwijl er in de afgelopen jaren genoeg voorbeelden zijn geweest waarbij het vertrouwen is beschadigd.”, “De KMA raad ik mijn toekomstige dochter niet eens aan.”

Het 1e citaat betreft één van de respondenten in een onderzoek naar de sociale veiligheid binnen het Amsterdam Fashion Institute. Het 2e citaat betreft bevindingen in een onderzoek naar ‘De beheersing van corruptierisico’s door de Douane in de Rotterdamse haven’. Het laatste citaat is een stevige conclusie die cadet-vaandrig Irina Tziamali trekt n.a.v. onderzoek voor haar Bachelor scriptie. Alle 3 zijn recent opgeleverde onderzoeken waarin als een rode draad te herkennen is de invloed van voorbeeld(ig) leiderschapsgedrag op de cultuur van de organisatie, op (het gebrek aan) de sociale veiligheid in de organisatie en vervolgens op de resultaten van diezelfde organisatie; of juist het gebrek daaraan.

Artikelen over leiderschap zijn er voldoende te vinden op het internet. Het is een veelgebruikt topic op sites die managementinzichten delen. Dus hoewel het onderwerp mij fascineert, zou je zeggen daar valt dan ook niet nieuws over te melden? Dus waarom een blog over leiderschap starten zou je zeggen? Toch denk ik dat de insteek van deze blog in ieder geval een fronsende wenkbrauw op zou kunnen leveren binnen het perspectief van de leiderschap doctrine. Want waar de (organisatie) psychologie meterslange boekenkasten vult met inzichten over dit thema zou ik het effect van al die wijsheid op de praktijk binnen (de top van) organisaties best eens willen testen. Of minstens willen beproeven of moderne ontwikkelingen in leiderschap leiden tot betere leiders in de top van organisaties.

Praten we over moderne inzichten dan zijn concepten als Dienend Leiderschap, Situationeel Leiderschap en Authentiek Leiderschap de laatste jaren populair, met als kenmerk dat het allemaal wat minder sturend en directief mag. “Nieuwe leiders” laten het allemaal meer gebeuren en sturen aan op zelfsturende teams en werken meer met doelen dan met taken, waarbij ook de spreekwoordelijke apenrots tot het verleden zou behoren. Het gaat er vooral om volgers te winnen in het kader van het bereiken van doelen. Hoewel sommigen daarbij cynisch spreken van Prozac Leadership zou ik zeggen dat het hier in theorie om inspirerende inzichten gaat. Maar werkt deze ontwikkeling ook door in de top van organisaties?

Een onverwachte crisis als Covid-19 is de ideaal (sic) situatie zodra het gaat om verandermanagement: welke organisaties hebben kans van overleven? Welke leidinggevenden zijn in staat hun medewerkers te leiden door deze ‘perfect storm‘? Welke organisaties resp. leidinggevenden lukt dat niet? Welke factoren zijn bepalend voor slagen dan wel falen? De onderzoeken daarnaar komen momenteel dagelijks binnen, de één nog interessanter dan de ander (zie event. ook de aan Covid-19 gerelateerde LI bijdragen die ik daar met regelmaat plaats #covid19 e/o volg hieronder de tag ‘covid-19’); een synopsis van 2 van die recente onderzoeken.

“Hoewel we nog lang niet weten wat een ‘best practice’ is, ontstaan er wereldwijd al veel experimenten.” aldus Harvard. “Leiders kunnen nu het verschil maken door persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen, door het zorgen voor en het betrekken van al hun mensen.” aldus McKinsey.