Tag: Leiderschap

Eerder dit jaar aan het begin van de coronapandemie vroeg ik mezelf, in de entry ‘Toekomst van Onderwijs: EdTech?‘ af wat mijn toekomst als docent nog zou zijn? Studenten volgen virtueel onderwijs, solitair op hun kamer starend naar een scherm, en kunnen zichzelf, zoals Eric in South Park, binnen ‘no-time’ onzichtbaar maken. Maar dat geldt ook voor mij als hun docent: koppel de vanaf hun kamer door studenten aan het scherm gestelde vragen aan het zoeksysteem van Google, zoals home appliances dat doen, en terwijl de studenten naar mijn avatar staren ontvangen zij het virtuele antwoord.

Had ik mezelf daar al bijna bij neergelegd, realiseer ik me dat dit proces ook kan opgaan binnen mijn rol als organisatie ontwikkelaar, als adviseur maar dan omgekeerd….

Artikelen over leiderschap zijn er voldoende te vinden op het internet. Het is een veelgebruikt topic op sites die managementinzichten delen. Dus hoewel het onderwerp mij fascineert, zou je zeggen daar valt dan ook niet nieuws over te melden? Dus waarom een blog over leiderschap starten zou je zeggen? Toch denk ik dat de insteek van deze blog in ieder geval een fronsende wenkbrauw op zou kunnen leveren binnen het perspectief van de leiderschap doctrine. Want waar de (organisatie) psychologie meterslange boekenkasten vult met inzichten over dit thema zou ik het effect van al die wijsheid op de praktijk binnen (de top van) organisaties best eens willen testen. Of minstens willen beproeven of moderne ontwikkelingen in leiderschap leiden tot betere leiders in de top van organisaties.

Praten we over moderne inzichten dan zijn concepten als Dienend Leiderschap, Situationeel Leiderschap en Authentiek Leiderschap de laatste jaren populair, met als kenmerk dat het allemaal wat minder sturend en directief mag. “Nieuwe leiders” laten het allemaal meer gebeuren en sturen aan op zelfsturende teams en werken meer met doelen dan met taken, waarbij ook de spreekwoordelijke apenrots tot het verleden zou behoren. Het gaat er vooral om volgers te winnen in het kader van het bereiken van doelen. Hoewel sommigen daarbij cynisch spreken van Prozac Leadership zou ik zeggen dat het hier in theorie om inspirerende inzichten gaat. Maar werkt deze ontwikkeling ook door in de top van organisaties?

Een onverwachte crisis als Covid-19 is de ideaal (sic) situatie zodra het gaat om verandermanagement: welke organisaties hebben kans van overleven? Welke leidinggevenden zijn in staat hun medewerkers te leiden door deze ‘perfect storm‘? Welke organisaties resp. leidinggevenden lukt dat niet? Welke factoren zijn bepalend voor slagen dan wel falen? De onderzoeken daarnaar komen momenteel dagelijks binnen, de één nog interessanter dan de ander (zie event. ook de aan Covid-19 gerelateerde LI bijdragen die ik daar met regelmaat plaats #covid19 e/o volg hieronder de tag ‘covid-19’); een synopsis van 2 van die recente onderzoeken.

“Hoewel we nog lang niet weten wat een ‘best practice’ is, ontstaan er wereldwijd al veel experimenten.” aldus Harvard. “Leiders kunnen nu het verschil maken door persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen, door het zorgen voor en het betrekken van al hun mensen.” aldus McKinsey.

“Wij zijn een intern project gestart naar de werkdruk. Die wordt komende donderdag afgerond. Maar het project loopt niet helemaal goed vanwege de werkdruk.” “Het centraal stellen van het klantbelang is ver te zoeken. De werkdruk ligt extreem hoog, en werknemers worden onder druk gezet om zoveel mogelijk werk in zo weinig mogelijk tijd te doen. Dit draagt bij aan het niet, onjuist, onvolledig of onzorgvuldig afhandelen van verzoeken van onze klanten.” “Het management zegt dat target een vies woord is. Maar ze hebben het er wel steeds over en
ik moet wekelijks een lijstje invullen. Dan krijg je een mail met daarin de voortgang van alle collega’s. Ze zeggen dat het niet meer bij de cultuur past, maar creëren wel druk. Waarom
registreren we het dan, en communiceren we het wekelijks?”

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) deed, i.s.m. Universiteit Utrecht, onderzoek onder ruim 5.000 medewerkers binnen de financiële sector en keek in het onderzoek naar het verband tussen aansturing, organisatiecultuur en het gedrag van medewerkers. N.a.v. dit onderzoek publiceert de AFM nu het rapport ‘Bewust Belonen en Waarderen, een oproep aan de financiële sector.’ ‘Werkdruk’ is één van de thema’s die in het rapport worden aangehaald. “Recente literatuur laat zien dat een hoge targetdruk ook een voorloper kan zijn van schadelijk gedrag. Als medewerkers hun targets ervaren als onrealistisch, en er toch druk op wordt uitgeoefend, worden sneller ‘bochten afgesneden’. Men wil immers niet te boek staan als iemand die niet goed functioneert.”

‘De lessen die nu al zijn getrokken uit de invoering van op afstand werken c.q. telewerken o.i.v. COVID-19 helpen de transformatie van de manier van werken in het bedrijf te versnellen ten gunste van meer flexibiliteit en efficiency voor werknemers.’ Bron: Groupe PSA presents its new principles of working methods. Groupe.PSA.com

‘Zelfs als de coronacrisis voorbij is, mogen bedrijven hun werknemers ook thuis laten. Dat besluit zou gevolgen hebben voor een heel ecosysteem: van transport (files resp. ov) tot restaurants tot winkels. Om nog maar te zwijgen over de belastinggrondslag.’ Bron: Manhattan Faces a Reckoning if Working From Home Becomes the Norm. WSJ.com

‘Teamleden geven via virtuele, elektronische media minder informatie, interpreteren en begrijpen informatie die ze ontvangen niet altijd, feedback geven/ontvangen blijft achterwege, non-verbale signalen worden niet herkend.’ Bron: Developing effective virtual teams. CIPD.co.uk

Dit zijn berichten die deze week verschijnen n.a.v. de (mogelijke) organisatorische en maatschappelijke gevolgen van de coronapandemie.

‘De COVID-19 pandemie, -crisis kent een mate van ernst, snelheid en onzekerheid die veel van de scenario’s overstijgt die eerder werden voorzien. Voor sommige sectoren gaan de uitdagingen letterlijk over overleven, voor andere betekenen ze het handhaven van de operationele continuïteit, en voor weer andere houden ze in dat zij reageren op plotselinge enorme stijgingen in de vraag.’

De persconferentie van premier Rutte gisteravond maakt ook duidelijk dat een herstel van de economie voorlopig niet is te voorzien. Zoals in het citaat hiervoor: de coronacrisis leidt tot faillisementen, tot een aanpassing van je productie- en organisatieproces, maar ook tot nieuwe kansen en mogelijkheden. Op zich is dit niets nieuws, iedere crisis laat voor bedrijven en organisaties deze 3 scenario’s zien. Toch blijkt opnieuw dat iedere crisis uniek is want: ‘totaal niet verwacht’ en als er al strategische scenario’s beschikbaar waren, gebaseerd op eerdere ervaringen, dan voldeden c.q. voldoen die niet. We leven tenslotte in een VUCA wereld.

Belangrijk wordt het dan te kijken naar eerste ervaringen met een crisis zoals nu COVID-19. Wat kunnen we daarvan leren? Global management consultancy Arthur D. Little publiceert nu een rapport met daarin ervaringen van CEO’s uit Azië en Italië. ‘First learnings from global CEOs in the telecoms, transport and utility industries who delivered critical infrastructure services in Asia and Italy during the early spread of COVID-19‘. Niet alleen voor multinationals interessant.

“En dan is daar Mark Rutte, een wat stugge, bijna technocratische politicus die zich tijdens deze coronacrisis heeft getoond de Nederlanders te kunnen geven wat ze willen van een premier: een nuchtere, krenterige ‘één van ons’ leider.” Bron: Coronavirus brings out best (and worst) in world leaders.

“Ik besloot Mark Rutte te geloven. Dat zijn tranen en emoties authentiek en oprecht waren.”, was het commentaar van één van de 7 miljoen kijkers naar de coronavirus toespraak die premier Mark Rutte hield op 16 maart. ‘Authentiek: echt, betrouwbaar, origineel’, lezen we bij de definitie. Toch gaat authenticiteit voor mij ‘iets’ verder: het betekent dat je dicht bij jezelf staat, dicht bij je kernwaarden.

In zijn toespraak voor afstudeerders van George Washington University formuleerde Tim Cook, APPLE’s CEO, persoonlijke (kern)waarden als basis voor je authenticiteit als volgt:“Your values matter. They are your North Star. Otherwise it’s just a job, and life is too short for that.” Jezelf confirmeren aan je kernwaarden, is ‘slechts’ de ene kant van het authenticiteit verhaal. Minstens zo belangrijk is dat je kernwaarden resoneren met de kernwaarden van je toehoorders, beter nog: toeschouwers. Als 7 miljoen mensen positief reageren, zeker in hectische tijden, op je authenticiteit, dan heb je veel bereikt. Maar je bent er daarmee nog niet: de crisis is nog (lang) niet voorbij.

“Eindverantwoordelijken over de hele wereld hebben geen voeling met dat wat nodig is om hun organisatie te laten winnen en te leiden in de digitale economie. Digitalisering, nieuwe concurrentie, de behoefte aan razendsnel reageren resp. flexibiliteit en een steeds vaker divers en veeleisender personeelsbestand vereisen meer van leidinggevenden dan wat de meeste van hen kunnen bieden.” Da’s de pijnlijke conclusie die onderzoekers van MIT Sloan School of Management i.s.m. IT-er Cognizant trekken na een jaar lang onderzoek onder 4.400 eindverantwoordelijken van over de gehele wereld gevestigde bedrijven. Overigens, ook de classificering in de titel van deze entry haal je uit hun rapport.

De vraagstelling van het onderzoek was: ‘In this VUCA world, great leaders are key to business success. But are our leaders fully aware of and prepared for what lies ahead?‘ Helaas. Overigens VUCA staat, vrij vertaald, voor: vluchtig, onzeker, complex en dubbelzinnig.

DARVO verwijst naar een reactie van daders op nalatig, frauduleus, zelfs ernstiger handelen waarop zij zijn betrapt. DARVO staat voor “Deny, Attack, and Reverse Victim and Offender” vrij vertaald: “Ontken, Val Aan en keer de rol van Slachtoffer en Dader om”. De dader kan het gedrag ontkennen, het individu aanvallen en de rollen van slachtoffer en dader omkeren, zodat de dader de slachtofferrol op zich neemt en het ware slachtoffer – of de klokkenluider – verandert in een vermeende dader. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een feitelijk schuldige dader de houding van ‘vals beschuldigd’ aanneemt, de geloofwaardigheid van de beschuldiger aanvalt en deze beschuldiger ervan beschuldigt verantwoordelijk te zijn voor een valse beschuldiging (volg je het nog?): DARVO.

Feitelijk is er een ‘rode draad’ te herkennen in de affaires die hier, met enige regelmaat en dan m.n. met de tag ‘cultuurverandering‘, voorbijkomen: – er is sprake van machtsmisbruik, – nauwelijks iemand durft dit gedrag aan de kaak te stellen, – er is in de organisatie dan ook geen ruimte voor communicatie, – personeelsdossiers zijn niet op orde, – vertrouwenspersonen hebben de titel maar niet de rol, – de eindverantwoordelijken lijken bij de confrontatie totaal verrast door deze affaire. Aan deze ‘rode draad’ voeg ik nu DARVO toe nadat ik in the New York Post het interview met Harvey Weinstein las getiteld: I deserve pat on back when it comes to women. (ook) Vrij vertaald: ‘Ik verdien een schouderklopje als het om vrouwen gaat.’ Nou ja.

Voetballers kunnen van het veld aflopen, sporters kunnen hun wedstrijd beeïndigen, artiesten kunnen van het podium afstappen, zelfs ZZP-ers kunnen een opdracht weigeren maar wat doe je als werknemer zodra je op de werkvloer wordt geconfronteerd met een op jouw persoon gericht racisme? Neem je je ontslag en wat zegt je partner, je gezin daarvan? Ga je staken? Ga je naar het Malieveld? Dit laatste zou ‘nieuw’ zijn voor mij omdat mij in ons land geen ‘racisme staking’ bekend is, nog niet althans.

“Succes moet niet zozeer worden afgemeten aan de positie die iemand in het leven heeft bereikt, maar aan de obstakels die iemand heeft overwonnen terwijl hij/zij probeerde te slagen in dit leven.”

Terwijl dit weekeinde, zelfs internationaal, aandacht werd besteed aan ‘Sinterklaas’ en FC Den Bosch, in de nasleep er van, liet zien dat je communicatief in rap tempo van ‘kwaad’ in ‘erger’ kan verzeilen, verschijnt bij HBR het ‘Big Idea: Advancing Black Leaders‘. Het kan, bijna, geen toeval zijn. Met voorgaand citaat opent dit Big Idea.