Tag: Leiderschap

“Het zijn geen slechte mensen. Het zijn stuk voor stuk lieve mensen. Ze zien de grote lijnen niet, maar dat is meer onkunde dan onwil.”, “Medewerkers geven in interviews aan dat er te veel wordt geleund op vertrouwen terwijl er in de afgelopen jaren genoeg voorbeelden zijn geweest waarbij het vertrouwen is beschadigd.”, “De KMA raad ik mijn toekomstige dochter niet eens aan.”

Het 1e citaat betreft één van de respondenten in een onderzoek naar de sociale veiligheid binnen het Amsterdam Fashion Institute. Het 2e citaat betreft bevindingen in een onderzoek naar ‘De beheersing van corruptierisico’s door de Douane in de Rotterdamse haven’. Het laatste citaat is een stevige conclusie die cadet-vaandrig Irina Tziamali trekt n.a.v. onderzoek voor haar Bachelor scriptie. Alle 3 zijn recent opgeleverde onderzoeken waarin als een rode draad te herkennen is de invloed van voorbeeld(ig) leiderschapsgedrag op de cultuur van de organisatie, op (het gebrek aan) de sociale veiligheid in de organisatie en vervolgens op de resultaten van diezelfde organisatie; of juist het gebrek daaraan.

‘Bankmedewerkers probeerden extra hypotheekrenteaftrek aan te vragen.’ ‘Zij ook al?!’, dacht ik op het moment dat ik dit bericht las in Het FD. Minder verrast was ik door de constatering van ProPublica dat de meest welvarenden onder ons niet tot nauwelijks belasting blijken te betalen. Ook al weten zij belasting te ontduiken door o.m. ‘goede doelen stichtingen op te zetten’, dan nog is dit gedrag twijfelachtig omdat dit geld verdiend is ‘dankzij’ de rest. ‘Mogen we misschien meebeslissen?’*

Inmiddels zijn wij midden in ‘Sywertgate’ beland en op weg naar naar ‘corona-‘ c.q. ‘Volksgezondheidgate’**: “De rijksoverheid heeft in 2020 € 29 miljard uitgegeven aan steunmaatregelen om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen.” aldus de Algemene Rekenkamer. Minister Tamara van Ark stelt breed onderzoek in naar de inkoop van het coronamateriaal. We kunnen we er nu al van uitgaan dat vervolgens meer ‘Sywerts’ naar boven komen, verwacht ik. Zie ook: Dit zijn de 25 duurste coronadeals van het ministerie van Volksgezondheid.

Zelfs al zouden ambtenaren even niet goed hebben opgelet, en je jezelf ‘ondernemer’ noemt, dan nog is het zowel moreel als ethisch disputabel gemeenschapgeld te verdienen aan een crisis die de samenleving treft.

In plaats van vast te blijven houden aan het gedachtengoed van Milton Friedman, dat het enige doel van zakendoen is het maximaliseren van het rendement van de aandeelhouders*, dienen we het idee te omarmen dat het bedrijf alle belanghebbenden dient nl.: werknemers, klanten, leveranciers de gemeenschap, en ook de aandeelhouders. Op het moment dat activist en lobbyist Sywert van Lienden onder vuur ligt v.w.b. een mondkapjesaffaire, hij zou met deze handel een aanzienlijke winst t.l.v. de samenleving hebben gerealiseerd**, komt de Harvard Business Review met een nieuwe Big Idea: Getting Serious About Stakeholder Capitalism. Dat kan geen toeval zijn, denk ik dan.

Kapitalisme, deze aanpak ‘schuurde’ al enige tijd. Covid-19 laat zien dat er met farma gerelateerde producten, niet alleen vaccinaties, fors geld te verdienen is. Daarnaast zien we dat de wereldwijde verschillen tussen rijk en arm, welke continenten wel en welke continenten niet in staat zijn hun bevolking te beschermen tegen de gevolgen van de coronapandemie, letterlijk zichtbaar worden. Dat dan ook een systeemwijziging wenselijk, zelfs noodzakelijk, is mag duidelijk zijn. De vraag is ‘slechts’ hoe realistisch is dit? Maar eerst Milton Friedman, wat stelde hij nu feitelijk?

Eerder dit jaar aan het begin van de coronapandemie vroeg ik mezelf, in de entry ‘Toekomst van Onderwijs: EdTech?‘ af wat mijn toekomst als docent nog zou zijn? Studenten volgen virtueel onderwijs, solitair op hun kamer starend naar een scherm, en kunnen zichzelf, zoals Eric in South Park, binnen ‘no-time’ onzichtbaar maken. Maar dat geldt ook voor mij als hun docent: koppel de vanaf hun kamer door studenten aan het scherm gestelde vragen aan het zoeksysteem van Google, zoals home appliances dat doen, en terwijl de studenten naar mijn avatar staren ontvangen zij het virtuele antwoord.

Had ik mezelf daar al bijna bij neergelegd, realiseer ik me dat dit proces ook kan opgaan binnen mijn rol als organisatie ontwikkelaar, als adviseur maar dan omgekeerd….

Artikelen over leiderschap zijn er voldoende te vinden op het internet. Het is een veelgebruikt topic op sites die managementinzichten delen. Dus hoewel het onderwerp mij fascineert, zou je zeggen daar valt dan ook niet nieuws over te melden? Dus waarom een blog over leiderschap starten zou je zeggen? Toch denk ik dat de insteek van deze blog in ieder geval een fronsende wenkbrauw op zou kunnen leveren binnen het perspectief van de leiderschap doctrine. Want waar de (organisatie) psychologie meterslange boekenkasten vult met inzichten over dit thema zou ik het effect van al die wijsheid op de praktijk binnen (de top van) organisaties best eens willen testen. Of minstens willen beproeven of moderne ontwikkelingen in leiderschap leiden tot betere leiders in de top van organisaties.

Praten we over moderne inzichten dan zijn concepten als Dienend Leiderschap, Situationeel Leiderschap en Authentiek Leiderschap de laatste jaren populair, met als kenmerk dat het allemaal wat minder sturend en directief mag. “Nieuwe leiders” laten het allemaal meer gebeuren en sturen aan op zelfsturende teams en werken meer met doelen dan met taken, waarbij ook de spreekwoordelijke apenrots tot het verleden zou behoren. Het gaat er vooral om volgers te winnen in het kader van het bereiken van doelen. Hoewel sommigen daarbij cynisch spreken van Prozac Leadership zou ik zeggen dat het hier in theorie om inspirerende inzichten gaat. Maar werkt deze ontwikkeling ook door in de top van organisaties?

Een onverwachte crisis als Covid-19 is de ideaal (sic) situatie zodra het gaat om verandermanagement: welke organisaties hebben kans van overleven? Welke leidinggevenden zijn in staat hun medewerkers te leiden door deze ‘perfect storm‘? Welke organisaties resp. leidinggevenden lukt dat niet? Welke factoren zijn bepalend voor slagen dan wel falen? De onderzoeken daarnaar komen momenteel dagelijks binnen, de één nog interessanter dan de ander (zie event. ook de aan Covid-19 gerelateerde LI bijdragen die ik daar met regelmaat plaats #covid19 e/o volg hieronder de tag ‘covid-19’); een synopsis van 2 van die recente onderzoeken.

“Hoewel we nog lang niet weten wat een ‘best practice’ is, ontstaan er wereldwijd al veel experimenten.” aldus Harvard. “Leiders kunnen nu het verschil maken door persoonlijke verantwoordelijkheid te nemen, door het zorgen voor en het betrekken van al hun mensen.” aldus McKinsey.

“Wij zijn een intern project gestart naar de werkdruk. Die wordt komende donderdag afgerond. Maar het project loopt niet helemaal goed vanwege de werkdruk.” “Het centraal stellen van het klantbelang is ver te zoeken. De werkdruk ligt extreem hoog, en werknemers worden onder druk gezet om zoveel mogelijk werk in zo weinig mogelijk tijd te doen. Dit draagt bij aan het niet, onjuist, onvolledig of onzorgvuldig afhandelen van verzoeken van onze klanten.” “Het management zegt dat target een vies woord is. Maar ze hebben het er wel steeds over en
ik moet wekelijks een lijstje invullen. Dan krijg je een mail met daarin de voortgang van alle collega’s. Ze zeggen dat het niet meer bij de cultuur past, maar creëren wel druk. Waarom
registreren we het dan, en communiceren we het wekelijks?”

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) deed, i.s.m. Universiteit Utrecht, onderzoek onder ruim 5.000 medewerkers binnen de financiële sector en keek in het onderzoek naar het verband tussen aansturing, organisatiecultuur en het gedrag van medewerkers. N.a.v. dit onderzoek publiceert de AFM nu het rapport ‘Bewust Belonen en Waarderen, een oproep aan de financiële sector.’ ‘Werkdruk’ is één van de thema’s die in het rapport worden aangehaald. “Recente literatuur laat zien dat een hoge targetdruk ook een voorloper kan zijn van schadelijk gedrag. Als medewerkers hun targets ervaren als onrealistisch, en er toch druk op wordt uitgeoefend, worden sneller ‘bochten afgesneden’. Men wil immers niet te boek staan als iemand die niet goed functioneert.”

‘De lessen die nu al zijn getrokken uit de invoering van op afstand werken c.q. telewerken o.i.v. COVID-19 helpen de transformatie van de manier van werken in het bedrijf te versnellen ten gunste van meer flexibiliteit en efficiency voor werknemers.’ Bron: Groupe PSA presents its new principles of working methods. Groupe.PSA.com

‘Zelfs als de coronacrisis voorbij is, mogen bedrijven hun werknemers ook thuis laten. Dat besluit zou gevolgen hebben voor een heel ecosysteem: van transport (files resp. ov) tot restaurants tot winkels. Om nog maar te zwijgen over de belastinggrondslag.’ Bron: Manhattan Faces a Reckoning if Working From Home Becomes the Norm. WSJ.com

‘Teamleden geven via virtuele, elektronische media minder informatie, interpreteren en begrijpen informatie die ze ontvangen niet altijd, feedback geven/ontvangen blijft achterwege, non-verbale signalen worden niet herkend.’ Bron: Developing effective virtual teams. CIPD.co.uk

Dit zijn berichten die deze week verschijnen n.a.v. de (mogelijke) organisatorische en maatschappelijke gevolgen van de coronapandemie.

‘De COVID-19 pandemie, -crisis kent een mate van ernst, snelheid en onzekerheid die veel van de scenario’s overstijgt die eerder werden voorzien. Voor sommige sectoren gaan de uitdagingen letterlijk over overleven, voor andere betekenen ze het handhaven van de operationele continuïteit, en voor weer andere houden ze in dat zij reageren op plotselinge enorme stijgingen in de vraag.’

De persconferentie van premier Rutte gisteravond maakt ook duidelijk dat een herstel van de economie voorlopig niet is te voorzien. Zoals in het citaat hiervoor: de coronacrisis leidt tot faillisementen, tot een aanpassing van je productie- en organisatieproces, maar ook tot nieuwe kansen en mogelijkheden. Op zich is dit niets nieuws, iedere crisis laat voor bedrijven en organisaties deze 3 scenario’s zien. Toch blijkt opnieuw dat iedere crisis uniek is want: ‘totaal niet verwacht’ en als er al strategische scenario’s beschikbaar waren, gebaseerd op eerdere ervaringen, dan voldeden c.q. voldoen die niet. We leven tenslotte in een VUCA wereld.

Belangrijk wordt het dan te kijken naar eerste ervaringen met een crisis zoals nu COVID-19. Wat kunnen we daarvan leren? Global management consultancy Arthur D. Little publiceert nu een rapport met daarin ervaringen van CEO’s uit Azië en Italië. ‘First learnings from global CEOs in the telecoms, transport and utility industries who delivered critical infrastructure services in Asia and Italy during the early spread of COVID-19‘. Niet alleen voor multinationals interessant.

“En dan is daar Mark Rutte, een wat stugge, bijna technocratische politicus die zich tijdens deze coronacrisis heeft getoond de Nederlanders te kunnen geven wat ze willen van een premier: een nuchtere, krenterige ‘één van ons’ leider.” Bron: Coronavirus brings out best (and worst) in world leaders.

“Ik besloot Mark Rutte te geloven. Dat zijn tranen en emoties authentiek en oprecht waren.”, was het commentaar van één van de 7 miljoen kijkers naar de coronavirus toespraak die premier Mark Rutte hield op 16 maart. ‘Authentiek: echt, betrouwbaar, origineel’, lezen we bij de definitie. Toch gaat authenticiteit voor mij ‘iets’ verder: het betekent dat je dicht bij jezelf staat, dicht bij je kernwaarden.

In zijn toespraak voor afstudeerders van George Washington University formuleerde Tim Cook, APPLE’s CEO, persoonlijke (kern)waarden als basis voor je authenticiteit als volgt:“Your values matter. They are your North Star. Otherwise it’s just a job, and life is too short for that.” Jezelf confirmeren aan je kernwaarden, is ‘slechts’ de ene kant van het authenticiteit verhaal. Minstens zo belangrijk is dat je kernwaarden resoneren met de kernwaarden van je toehoorders, beter nog: toeschouwers. Als 7 miljoen mensen positief reageren, zeker in hectische tijden, op je authenticiteit, dan heb je veel bereikt. Maar je bent er daarmee nog niet: de crisis is nog (lang) niet voorbij.