De confronterende auditor/controller? Een Utopie.

eenvoudig te controleren, 1 potje

De entry over LEHMAN Brothers roept dialoog op; zo ook dit weekeinde & da's mooi.

De banken in Nederland zijn momenteel druk bezig om hun auditors & controllers (nb; A&C) een andere rol te geven, een confronterend controlerende. In een scala aan trainingen, cursussen & workshops worden A&C's klaargestoomd om vanaf nu: indringender vragen te stellen, meer objectief te handelen en managers confronterender te benaderen! Doel van dit alles: een volgende CRISIS voorkomen!

Om e.e.a. ook in de dagelijkse praktijk 'handen & voeten' te geven wordt het vanuit de productie-industrie afkomstige LEAN Model ingezet: een focus op de bewaking van processen, procedures & protocollen.

Zou dit alles helpen? Zou 't helpen om banken meer 'in control' te hebben & houden? Zou het ons belastingbetalers een volgende Financiële CRISIS kunnen besparen?

Nee. Zo lang banken zich niet committeren aan het Model van de Lerende Organisatie blijft dit alles een utopie; helaas......

Wat van het Valukas rapport de dialoog of discussie oproept dat is de lankmoedige houding van zowel in- als externe  A&C's bij het LEHMAN debakel; overigens, niet alleen bij hen (nb; wat te denken van de rechtzaken die alle grote Accountantskantoren inmiddels aan hun broek hebben). Banken erkennen dat die controlerende rol aanmerkelijk verbeterd kan worden, vandaar die actie met hun A&C's, met LEAN. Maar zijn we er dan? Hebben we dan de angel eruit?

Laten we beginnen met de objectieve houding van beoordelaars, van onderzoekers, van A&C's. Volledige objectiviteit is een illusie. Simpel voorbeeld: ik heb een natuurlijke voorkeur voor vrouwen dus een vrouw heeft bij mij, bewust of onbewust, al direct 0,1 punt positieve voorsprong. Haal dat als te boordelen man maar eens in, bij mij. Ergo: er is altijd sprake van enige subjectiviteit. Da's niet erg, zo lang als je maar beseft dat dit zo is. (nb; voor de twijfelaars onder ons, lees de volgende boeken 'De Zwarte Zwaan', 'Misleid door Toeval' & 'Halo Effect'.)

Dan het stellen van indringender vragen en het aannemen van een meer confronterende houding. De A&C's beoordelen processen, procedures en protocollen. Met hun bevindingen confronteren zij verantwoordelijk managers. Tot op dit moment is dat dus te lankmoedig gebeurd. Die rol mag steviger, flink steviger! Niet meer 'meehuilen met de wolven' maar vanaf nu als een echte Revolutionair je Standpunt innemen! Ja, ja......

LEHMAN CEO Joe Gregory stuurde, voorafgaand aan een cruciale Directie & Bestuursvergadering aan zijn controllers het volgende bericht:  “Board is not sophisticated around subprime market. We don’t want too much detail. We want to candidly talk about the risks to Lehman but be optimistic and constructive – talk about the opportunities that this market creates and how we are uniquely positioned to take advantage of them.”  Ergo: nuanceer de slechte boodschap die je ons wil gaan brengen.

Dit bericht staat niet op zichzelf. Laat ik een voorbeeld geven uit mijn vorige functie, alweer jáááren geleden. Ook ik werd geconfronteerd met een Bestuur en een Raad van Toezicht waarvan het nog maar zéér de vraag was of dat zij over voldoende kennis van zaken beschikten voor een (objectieve....) beoordeling van het bankiersvak. Voldoende om objectief hun controlerende functie uit te kunnen voeren. Enige nuance was dan ook op zijn plaats, wilden we het samen vooral prettig houden.

Stel(!) nu dat de controller in zijn pro-forma rapport opnam dat iets 'slecht' ging, dan was het voor iedere(!) betrokkene raaadzamer deze classificatie te veranderen & te melden dat iets 'niet goed' ging. Proef de nuance: 'Dokter: "Het gaat slecht met u!", Patiënt: "Oh, dan ben ik er morgen niet meer....."' Of: 'Dokter: "Het gaat niet goed met u.", Patiënt: "Ah, gelukkig, dan is er nog kans op herstel!"'

Dit soort onderhandelingen c.q. vormen van communicatie behoren tot de cultuur van een organisatie. Dit verander je niet door A&C's op cursus o.i.d. te sturen.

Pas als een organisatie beseft dat ze een Lerende Organisatie is, een organisatie die opereert volgens de Plannen, Uitvoeren & Beoordelen cyclus, is er kans op herstel.

Een organisatie die zaken, processen, procedures, protocollen e.d. die goed gaan borgt & een organisatie die leert van zaken die beter kunnen, die deze zaken verbetert. Relatief eenvoudig gezegd betekent dit dat je fouten mag maken. Sterker nog: het is onderdeel van de ontwikkeling in je werk. (nb; 'fouten' is iets anders dan 'fraude'). Je mag er voor uitkomen, je kan er iets van leren. Niemand heeft er dan belang bij dat een fout 'met de mantel der liefde wordt bedekt' of zoals Gregory dat deed: dat het wordt 'genuanceerd'.

Maar voordat zij dit beseffen hebben onze banken nog een lange weg te gaan, zo lijkt. Een cultuurverandering zal nodig zijn. & Dat intussentijd de auditors en controllers hun nek niet uitsteken & geen confronterende vragen gaan stellen, dat mag je hen niet eens kwalijk nemen.

Zei Nicollò Machiavelli het in zijn 'Il Principe' niet alsvolgt: 'Degene die zijn Vorst een slecht bericht brengt, dient een kopje kleiner te worden gemaakt.' & Wie van de auditors & controllers wil dat zijn geliefden aandoen: thuis komen met zijn kop onder zijn arm???